logo
Нүүдэлчдийн нутагт юу болоод байна

Нүүдэлчдийн нутагт юу болоод байна

2012/05/31
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өөрийн улсаа бүс нутагтаа хамгийн эрх чөлөөтэй орон, Хятад, Орос хоёр том гүрний хооронд хавчуулагдсан улсын хувьд энэ нь маш том ололт хэмээн бахархан ярих дуртай. Гэтэл сонгуулийн өмнө авилгын шалтгаанаар ерөнхийлөгч байсан хүнийг хорьсон явдал Монголын ардчилсан тогтолцоонд сэв суулгах эрсдлийг дагуулж байгаа эсэх талаар шинжээчид ярих болов.
АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч Жое Биден өнгөрсөн оны 8 дугаар сард айлчлахдаа тус улсын эрх чөлөө “дэлхийд жишиг болж байна” хэмээн ардчилсан тогтолцоог нь магтаж байв. Жорж Буш ч 2005 онд айлчлахдаа мөн ижил утгатай зүйлийг хэлсэн байдаг.
Гэвч өнгөрсөн долоо хоногт Улаанбаатар хотын нэгэн дүүргийн шүүхийн шүүгч ерөнхийлөгч асан Намбарын Энхбаярыг саатуулах хугацааг хоёр сараар сунгасан бөгөөд 6 дугаар сарын 28-нд болох парламентын сонгуулийн өмнөх өдөр хүртэл үргэлжилнэ гэсэн үг юм. Ноён Энхбаяр 76 суудалтай парламент буюу Улсын Их Хуралд орох хүсэлтэй аж. 2013 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд ч өрсөлдөх санаархалтай.
Монголын гадна, дотно амьдралын хүрээлэл, ялангуяа ноён Энхбаярыг дэмжигч хүмүүс үзэхдээ түүнийг хорих шалтгаан нь ганцхан авилгын хэрэг гэдэгт эргэлзэж, авилгатай тэмцэх газраас түүнийг баривчилсан нь улс төрийн нөлөөтэй хэмээн хардаж байна. 2005-2009 онд ерөнхийлөгч, түүний өмнө ерөнхий сайд, улсын их хурлын даргаар ажиллаж байсан хүн улс төрд эргэж ирэх нь гол нөлөөлөх хүчин зүйл болсон гэж ажиглагчид тааварлаж байна.
Монгол Улсын Засгийн газар уг хэргийн талаар чухамдаа юу ч дуугараагүй бөгөөд тайлбар авахыг шаардсан хэд хэдэн хүсэлтэнд хариу өгөөгүй байна.
Шинжээчид үзэхдээ улс төрийн хүрээний олон хүмүүс ноён Энхбаярыг олон нийтийн өмнө дахин гарч ирэхийг хүсэхгүй байна гэжээ. Сүүлийн санал асуулгаар тэр ерөнхийлөгч болон ерөнхий сайдаасаа илүү нэр хүндтэй байсан нь ажиглагдсан юм.
Сүүлийн жилүүдэд ноён Энхбаяр одоогийн ерөнхий сайд Сүхбаатарын Батболдын намаас гарч Монгол Ардын Хувьсгалт Намыг байгуулсан юм. Энэхүү нэр бол Монгол Улсыг Зөвлөлт Холбоот Улсын дагуул орон байх он жилүүдэд удирдан жолоодож байсан тэрхүү намын нэр бөгөөд Энхбаяр энэ нэрийг дахин хэрэглэсэн юм.
Ноён Энхбаярын анхдагч дайсан бол Ардчилсан намаас угшилтай, 2009 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд түүнийг ялсан, ерөнхийлөгч асны баривчилгааг хийсэн агентлагийн удирдах бүрэлдэхүүнийг шинээр сонгосон одоогийн ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж юм.
2008 оны парламентын сонгуулийн үр дүнг эсэргүүцсэн жагсаал цуглаан нь үймээн самуун болж энэ үеэр хүний амь эрсэдсэнээс бий болсон олон түмний итгэлцэл нь 2009 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд Элбэгдорж ялахад нөлөөлсөн юм. Уг үймээн самууны дараахи тооцоо өнөөдрийг хүртэл үргэлжилсээр л байна.
Ирэх сонгуулийн хувьд сонгогчийн шинэ цахим үнэмлэх болон санал авах машин ашигласнаар 2008 онд гарсан сонгуулийн зөрчлүүд багасна хэмээн итгэж байсан ч уг шинэ тогтолцоонд шилжихэд хараахан бэлэн биш байна. Энхбаярын хэрэг Монголын эдийн засаг хүчирхэгжиж буй үед өрнөж томоохон шийдлийг хүлээж буй уул уурхайн ид өсөлтийн үед болж байна.
Ноён Энхбаярыг албан үүргээ гүйцэтгэж байх хугацаанд хамаарах авилгын хэрэгт 2000 онд буддын шашны шугамаар өгсөн хандивыг буруугаар ашигласан, 2005 оноос эхлэн гурван жилийн хугацаанд найман боть номыг Өмнөд Солонгос руу илгээхдээ засгийн мөнгийг ашигласан, дээр нь 2007 онд зочид буудлыг худалдан авахдаа зальт арга хэрэглэсэн зэрэг зүйлс багтаж байна. Ноён Энхбаярын гэр бүлээс Авилгатай тэмцэх газрын дүгнэлтийг орчуулсан байдлаас үзвээс авилгын хэргийг өнгөрсөн 10 дугаар сараас эхлүүлсэн аж.
Ноён Энхбаяр өмгөөлөгчөөрөө дамжуулан асуудалд хандаж байгаа бөгөөд тэрбээр шүүхэд очоогүй буюу албан ёсоор шийтгэгдээгүй байна.
Хэрэг явдал 4 дүгээр сарын 13-ны үүрээр ноён Энхбаярыг толгойг нь цүнх углаастай, гуталгүйгээр фургон руу цагдаагийн хүчээр чихэн Улаанбаатар дахь гэрээс нь авч гарснаар эхэлсэн юм. Тэд түүнийг нийслэл хотын өмнөд хэсэгт орших аймгийн шоронд хийжээ.
Хэсэг бүлэг хуульчид түүнийг улс төрийн хоригдогч гэж үзсэн ба ноён Энхбаярын гэр бүлийнхэн түүнтэй хүний ёсноос гадуур харьцсан гэж үзэж буй юм. Ерөнхийлөгч асан өнгөрсөн долоо хоногт өлсгөлөн зарлаж эхэлснээ мэдэгдсэн байна.
Уг баривчилгааг байгуулагдаад 6 жилийн нүүрийг үзэж буй Авилгатай тэмцэх газраас хийсэн. Өнгөрсөн жилийн сүүлчээр тус газрын удирдлагуудыг Ерөнхийлөгч Элбэгдорж бүрэн өөрчилсөн юм.
Энэхүү өөрчлөлтөөр ноён Хурцыг тус байгууллагын дэд даргаар томилсон бөгөөд ердийн бус намтартай хүн юм.
2010 онд ноён Хурцыг Лондонд ирэхэд нь Их Британи түүнийг Европын холбооны баривчлах захирамжийн дагуу баривчилж Герман Улсад шилжүүлэн өгч байв. Европын албан тушаалтнууд 2003 онд ноён Хурц Монгол Улсын Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн албаны дарга байхдаа 1998 онд засгийн газрын өндөр албан тушаалтны амь насыг хороосон хэрэгт сэжиглэгдсэн этгээдийг нууцаар хулгайлан, мансууруулж, хүчээр Монгол Улсад авачих ажиллагаанд оролцсон гэж баталсан аж. Үүнд ноён Хурц тайлбар хийгээгүй юм.
Өнгөрсөн 9 дүгээр сард Германий канцлер Ангела Меркелийг Монгол Улсад айлчлахын яг өмнөхөн ноён Хурцыг германчууд сулласан байна.
Монгол Улсын хувьд авилга хүндхэн саад бэрхшээл болж байна. Транспаренси Интернэйшнл байгууллагаас жил бүр гаргадаг авилгын судалгаагаар Монгол Улс 183 улсаас 120-д оржээ. Энэ үзүүлэлт нилээд буурсан байсан тэр жилүүдэд буюу 2006 онд Авилгатай тэмцэх газрыг байгуулж байв.
Тафтс их сургуулийн улс төр судлаач Алан Уочмен Монголын ерөнхийлөгч асаныг баривчилсантай холбогдох бодит шалтгааныг мэдэхэд арай эрт байна гэжээ. Мөн тэрбээр Монгол Улсад ардчилсан хөрш орнуудад тохиосон шиг төстэй үйл явдал харагдаж байна гэв. “Яг одоо бүгдийн тодорхой мэдэж байгаа зүйл гэвэл Монголын ерөнхийлөгч асанг баривчилсан нь Азийн ардчилсан орнуудын ерөнхийлөгч асануудын золгүй явдалтай төстэй” гэж хэлээд Өмнөд Солонгос, Тайвань, Филиппин зэрэг орнуудын жишээг дурдав.

Нийтлэлч Жэймс Т.Ареди
“THE WALL STREET JOURNAl” сэтгүүл АНУ
Орчуулсан С.Уянга

* * *
THE WALL STREET JOURNAL

May 7, 2012, 3:26 AM
Something Amiss in Land of Nomads
By James T. Areddy
Mongolia’s president likes to call his country the freest in its region, a proud achievement for a nation squeezed between Russia and China. But as the detention of a former president over corruption allegations drags on ahead of key elections, analysts are asking whether the case risks eroding Mongolia’s democratic system.
U.S. Vice President Joe Biden praised the nation’s democratic system on a visit there last August, saying its freedoms “captured the imagination of the world.” George W. Bush said much the same in his 2005 visit.
But last week, a district court judge in Ulan Bator extended the detention of former president Enkhbayar Nambar for up to two months, meaning he can be held until the eve of parliamentary elections on June 28. Mr. Enkhbayar hopes to join the 76-seat State Great Khural, as the parliament is known, and possibly contest the presidential election in 2013.
A range of people inside and outside Mongolia, including Mr. Enkhbayar’s supporters, voice doubt the corruption allegations are the only reason he was detained and are suspicious that political influence played a part in the national corruption watchdog’s pursuit of him. Observers say the political comeback of a man who served as president between 2005 and 2009, and earlier as prime minister and speaker of the parliament, are likely major factors too.
Mongolia’s government has said virtually nothing about the case and hasn’t responded to numerous requests for comment.
A wide range of the political spectrum stands to lose with the re-emergence of Mr. Enkhbayar on the public stage, analysts say. A recent poll determined he is more popular than the president and the prime minister.
In recent years, Mr. Enkhbayar broke from the party of the current prime minister, Sukhbaatar Batbold, and formed the Mongolian People’s Revolutionary Party. The name is a reprise of the one used historically by his previous party, which ruled Mongolia during the years the nation was a satellite of the Soviet Union.
Mr. Enkhbayar’s primary rival is the current president, Elbegdorj Tsakhia, who hails from the Democratic Party, defeated him in the 2009 presidential election and installed new management at the top of the agency that ordered the former president’s arrest.
That 2009 presidential vote swung to Mr. Elbegdorj in part because of public distrust that built up after demonstrations against the result of 2008 parliamentary elections ended with a handful of deaths during riots. The post-riot finger-pointing continues to sow discord today.
For the coming election, hopes were that 2008-type irregularities would be minimized with new elector identification cards and voting machines but that system isn’t likely to be ready. The Enkhbayar case comes amid a mining boom that is giving the Mongolian economy strong underpinnings but requires big decisions.
The corruption allegations date to Mr. Enkhbayar’s time in office, including misuse of donations to a Buddhist charity in 2000, use of government money to deliver eight volumes of books to South Korea over three years beginning in 2005, plus a murky hotel-purchase deal in 2007. According to a translation of the agency’s complaint, provided by Mr. Enkhbayar’s family, the corruption investigation was opened last October.
Mr. Enkhbayar denies the charges through his attorney. He hasn’t appeared in court or been formally charged.
The drama began at dawn on April 13 when Mr. Enkhbayar was forcibly removed from a home in Ulan Bator by a phalanx of riot police, who dragged him into a van wearing no shoes and with a bag over his head. (after minute 17 here) They dropped him in a prison in a province south of the capital.
A group of lawyers calls him a political prisoner and, like Mr. Enkhbayar’s family, worries he is being mistreated. The former president sent word last week he was beginning a hunger strike.
The arrest was ordered by the country’s six-year-old corruption watchdog, the Independent Agency Against Corruption. Late last year, the agency’s leadership was shaken up by President Elbegdorj.
Among those installed was Khurts Bat, as deputy director. Mr. Khurts has an unusual resume for such a post.
A year or so after Mr. Khurts arrived in London in 2010, the U.K. extradited him to Germany in connection with a European arrest warrant. European officials allege that in 2003 when Mr. Khurts was head of Mongolia’s National Security Council, he participated in the kidnapping, drugging, imprisonment and forcible repatriation to Mongolia of a dissident suspected in the 1998 murder of a former top government official. Mr. Khurts couldn’t be reached for comment.
Last September, Germany released Mr. Khurts shortly before a visit to Mongolia by German Chancellor Angela Merkel.
Corruption is a serious problem in Mongolia. The country has fallen sharply on Transparency International’s annual rankings, to 120 of 183 countries, in the years since the watchdog agency was created in 2006.
A political analyst, Alan Wachman of Tufts University, said it is too early to know the genuineness of the charges facing Mongolia’s former president, but he says Mongolia is looking more like some of its democratic neighbors for a worrying reason. “At this stage, all one can know with any certainty is that the arrest of the former president does fit an unhappy pattern for former presidents in Asian democracies,” he said by email, citing examples from South Korea, Taiwan and the Philippines.

 

Сэтгэгдэлүүд

Дээш