Гадаадад байгаа Монгол Улсын иргэн газар өмчилж авах нөхцөл бүрджээ. Энэ талаар Нийслэлийн өмчийн харицааны газрын Газар өмчлөл, өмчийн менежментийн хэлтсийн дарга Б.Загдсамбараас тодрууллаа.
-Гадаадад амьдарч байгаа иргэд газар өмчлөх боломжтой болсон гэсэн. Энэ талаар тодруулаач?
-Гадаадад амьдарч байгаа иргэн газар өмчлөх эрх нь хуулиар нээлттэй байдаг. Гэвч өмнө нь гадаадад амьдарч байгаа Монгол Улсын иргэн газар өмчилж авах нөхцөл боломж бололцоогүй байсан. Өөрөөр хэлбэл, хуулиар эрх нь байвч нөхцөл нь бүрдээгүй байсан гэсэн үг. Энэ удаад нийслэлийн иргэдэд 52 байршилд газар өмчлүүлэхээр НИТХ-аас шийдвэрлээд байгаа. Үүнтэй холбоотойгоор газар өмчлөх хүсэлтэй эх орондоо амьдарч байгаа болон гадаадад амьдарч байгаа иргэд дээрх байршлуудад газар өмчлөх өргөдөлөө явдал чирэгдэлгүйгээр өгөх нөхцөл боломжийг бий болгохын тулд онлайнаар газар өмчлөх өргөдөл хүлээн авдаг болно.
-Онлайнаар бүртгүүлж буй иргэн өмнө нь газар өмчилж байсан бол яах вэ?
-Цахим хэлбэрээр өргөдөл авахын тулд манайх Нийслэлийн мэдээлэл технологийн газарт захиалаад программыг нь хийлгэж байгаа. Уг программ нь бэлэн болоход 52 байршлын аль нэг байрлалд газар өмчлөхөөр сонирхсон иргэд тухайн байршлаасаа дараад шууд бүртгүүлэх боломжтой болно гэсэн үг. Ингэж бүртгүүлэхэд тухайн иргэний талаар лавлагаа нэхнэ. Учир нь Монгол Улсын иргэн үнэ төлбөргүйгээр нэг удаа газар өмчлөх эрхтэй байдаг. Тиймээс тухайн иргэнийг өмнө нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр газар өмчилсөн эсэхийг регистрийн дугаараар нь шүүгээд мэдэгдэнэ. Хэрэв өмнө нь газар өмчилсөн байвал “уучлаарай та өмнө нь газар өмчилсөн учир таныг бүртгэх боломжгүй байна” гэдэг хариуг өгөх болно.
-Өмнө нь газар өмчлөөгүй байсан иргэд бол шууд бүртгүүлээд газар өмчлөх эрх нь нээгдэх боломжтой болох юм байна. Тийм үү?
-Улаанбаатар хотын иргэд Монгол Улсын аль ч нутаг дэвсгэрт газар өмчлөх боломжтой. Тиймээс өмнө нь газар өмчилж аваагүй бол тухайн иргэнээс холбогдох мэдээллээ оруулахыг мэдэгдээд онлайнаар бүртгээд авна. Түүний дараа тухайн иргэд яг аль байрлалд газар өмчлөх эрхтэй болсон талаар мэдээлэл очино. Тиймээс мэдээллийг авсан иргэд харьяа дүүргийнхээ газрын албанд материалаа бүрдүүлж өгөх хэрэгтэй. Учир нь хуульд цаасаар бичиг баримтыг нь бүрдүүлсэн архив байх ёстой гэж заасан байдаг. Тиймээс холбогдох цаасан материалуудыг газар өмчлөх бололцоо нь бүрдсэн тохиолдолд л өгдөг болох юм. Ер нь сүүлийн үед бүх л зүйлийг онлайнаар бүртгэдэг болоод байгаа. Тухайлбал, ерөнхий боловсролын элсэлтийн ерөнхий шалгалт өгөх сурагчдыг онлайнаар бүртгэж байна. Тиймээс манай иргэд энэ талын мэдлэгтэй болчихсон.
-Онлайнаар өргөдөл хүлээн авах болж байгаа нь ямар давуу талтай юм бэ?
-Өмнө нь газар өмчлөх өргөдөл хүлээн авахад их хүндрэлтэй байсан. Учир нь хаана ямар газар өмчлүүлэх гэж байгаа талаар хэвлэл мэдээллийг хэрэгслээр мэдээлэл авсан хэдэн зуун иргэн дугаарлан зогсч өргөдөл өгдөг. Мэдээж газар нь хэмжээтэй, хязгаарлагдмал нөөцтэй байдаг. Тиймээс 1000 иргэнд газар олгоно гэсэн тохиолдолд эхний 100 хүн тус бүр 10 өргөдөл өгөөд тухайн газрын хэмжээ дуусчихдаг байх жишээтэй. Гэвч өглөөнөөс орой болтол дугаарлан зогссон иргэдийн өргөдлийг манай ажилчид авахаас өөр аргагүй байдал үүсдэг. Тиймээс ч иргэдийн өргөдөлийг нь хүлээн авч дарагдуулах, хугацаа их алдах зэрэг хүндрэл чирэгдэл их гардаг. Энэ мэт асуудлыг таслан зогсоох үүднээс иргэдийг цаасаар өргөдөл гаргахыг зогсоож байгаа. Өөрөөр хэлбэл, цахим хэлбэрээр өргөдөл авч эхлэх нь төрийн байгууллагын албан тушаалтны оролцоогүйгээр газар өмчлөх өргөдлийг хүлээн авна гэсэн үг. Улмаар хүнд суртал, авлига гэсэн хардалт сэрдэлт үгүй болно. Учир нь ямар ч албан тушаалтны оролцоогүйгээр компьютер шууд хуваарилна. Тухайлбал, тухайн ажилчдыг танил хүнийхээ өргөдлийг аваад, миний өргөдлийг дарагдуулчихлаа гэх зэрэг хардалтууд үгүй болох юм.
-Хэзээнээс иргэдээс онлайнаар газар өмчлөх өргөдлийг нь хүлээн авч эхлэх вэ?
-Иргэдэд өмчлүүлэх боломжтой болсон 52 байршлын байр зүйн зургийг захиалаад хийлгэж байгаа. Ирэх оны газар газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгахаар саналаа өгсөн. Байр зүйн зураг бэлэн болсоны дараа тухайн байршилууд дээр хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөг хийнэ. Өөрөөр хэлбэл, хаана нь сургууль, цэцэрлэг байрлах, хаана нь эмнэлэгийг нь барих зэрэг бүр төлөвлөлтүүдийг хийнэ. Ингэсэнээр хэдэн иргэнд газар өмчлүүлэх тоо, хэмжээ нь тодорхой гарна. Үүний дараа иргэдээс онлайнаар өргөдлийг нь хүлээн авч шийдвэрлээд явна. Төлөвлөж байгаагаар ирэх хавраас уг асуудал ажил хэрэг болоод явах байх.
-Газар эзэмших болон өмчлөх зэрэг ямар ажил хийгдэхгүй зогсоочихсон байгаа гэсэн үү?
-Иргэдийн дунд бага зэрэг төөрөгдөл яваад байна. Уг нь газар эзэмших эрх шилжүүлэх, хугацаа сунгах зэрэг ажлууд хэвийн явагдаж байгаа. Зөвхөн шинээр газар олголтыг зогсоочихсон юм.
-Шинээр газар олголт хэзээнээс хийгдэж эхлэх вэ?
-НИТХ-аас иргэд газар эзэмшүүлэх эрх олгох тухай журам батлагдчихвал ямар журмаар яаж олгох нь шийдэгдэнэ. Тиймээс иргэд шинээр газар олголт л зогссон гэдгийг ойлгох хэрэгтэй байна. Харин гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн байршилд орсон иргэн, аж ахуйн нэгжийн газар эзэмших эрхийг шилжүүлэх үйл ажиллагаа түр зогсоосон байгаа гэж Нийслэлийн Өмчийн харилцааны газраас мэдээллээ.
-Гадаадад амьдарч байгаа иргэд газар өмчлөх боломжтой болсон гэсэн. Энэ талаар тодруулаач?
-Гадаадад амьдарч байгаа иргэн газар өмчлөх эрх нь хуулиар нээлттэй байдаг. Гэвч өмнө нь гадаадад амьдарч байгаа Монгол Улсын иргэн газар өмчилж авах нөхцөл боломж бололцоогүй байсан. Өөрөөр хэлбэл, хуулиар эрх нь байвч нөхцөл нь бүрдээгүй байсан гэсэн үг. Энэ удаад нийслэлийн иргэдэд 52 байршилд газар өмчлүүлэхээр НИТХ-аас шийдвэрлээд байгаа. Үүнтэй холбоотойгоор газар өмчлөх хүсэлтэй эх орондоо амьдарч байгаа болон гадаадад амьдарч байгаа иргэд дээрх байршлуудад газар өмчлөх өргөдөлөө явдал чирэгдэлгүйгээр өгөх нөхцөл боломжийг бий болгохын тулд онлайнаар газар өмчлөх өргөдөл хүлээн авдаг болно.
-Онлайнаар бүртгүүлж буй иргэн өмнө нь газар өмчилж байсан бол яах вэ?
-Цахим хэлбэрээр өргөдөл авахын тулд манайх Нийслэлийн мэдээлэл технологийн газарт захиалаад программыг нь хийлгэж байгаа. Уг программ нь бэлэн болоход 52 байршлын аль нэг байрлалд газар өмчлөхөөр сонирхсон иргэд тухайн байршлаасаа дараад шууд бүртгүүлэх боломжтой болно гэсэн үг. Ингэж бүртгүүлэхэд тухайн иргэний талаар лавлагаа нэхнэ. Учир нь Монгол Улсын иргэн үнэ төлбөргүйгээр нэг удаа газар өмчлөх эрхтэй байдаг. Тиймээс тухайн иргэнийг өмнө нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр газар өмчилсөн эсэхийг регистрийн дугаараар нь шүүгээд мэдэгдэнэ. Хэрэв өмнө нь газар өмчилсөн байвал “уучлаарай та өмнө нь газар өмчилсөн учир таныг бүртгэх боломжгүй байна” гэдэг хариуг өгөх болно.
-Өмнө нь газар өмчлөөгүй байсан иргэд бол шууд бүртгүүлээд газар өмчлөх эрх нь нээгдэх боломжтой болох юм байна. Тийм үү?
-Улаанбаатар хотын иргэд Монгол Улсын аль ч нутаг дэвсгэрт газар өмчлөх боломжтой. Тиймээс өмнө нь газар өмчилж аваагүй бол тухайн иргэнээс холбогдох мэдээллээ оруулахыг мэдэгдээд онлайнаар бүртгээд авна. Түүний дараа тухайн иргэд яг аль байрлалд газар өмчлөх эрхтэй болсон талаар мэдээлэл очино. Тиймээс мэдээллийг авсан иргэд харьяа дүүргийнхээ газрын албанд материалаа бүрдүүлж өгөх хэрэгтэй. Учир нь хуульд цаасаар бичиг баримтыг нь бүрдүүлсэн архив байх ёстой гэж заасан байдаг. Тиймээс холбогдох цаасан материалуудыг газар өмчлөх бололцоо нь бүрдсэн тохиолдолд л өгдөг болох юм. Ер нь сүүлийн үед бүх л зүйлийг онлайнаар бүртгэдэг болоод байгаа. Тухайлбал, ерөнхий боловсролын элсэлтийн ерөнхий шалгалт өгөх сурагчдыг онлайнаар бүртгэж байна. Тиймээс манай иргэд энэ талын мэдлэгтэй болчихсон.
-Онлайнаар өргөдөл хүлээн авах болж байгаа нь ямар давуу талтай юм бэ?
-Өмнө нь газар өмчлөх өргөдөл хүлээн авахад их хүндрэлтэй байсан. Учир нь хаана ямар газар өмчлүүлэх гэж байгаа талаар хэвлэл мэдээллийг хэрэгслээр мэдээлэл авсан хэдэн зуун иргэн дугаарлан зогсч өргөдөл өгдөг. Мэдээж газар нь хэмжээтэй, хязгаарлагдмал нөөцтэй байдаг. Тиймээс 1000 иргэнд газар олгоно гэсэн тохиолдолд эхний 100 хүн тус бүр 10 өргөдөл өгөөд тухайн газрын хэмжээ дуусчихдаг байх жишээтэй. Гэвч өглөөнөөс орой болтол дугаарлан зогссон иргэдийн өргөдлийг манай ажилчид авахаас өөр аргагүй байдал үүсдэг. Тиймээс ч иргэдийн өргөдөлийг нь хүлээн авч дарагдуулах, хугацаа их алдах зэрэг хүндрэл чирэгдэл их гардаг. Энэ мэт асуудлыг таслан зогсоох үүднээс иргэдийг цаасаар өргөдөл гаргахыг зогсоож байгаа. Өөрөөр хэлбэл, цахим хэлбэрээр өргөдөл авч эхлэх нь төрийн байгууллагын албан тушаалтны оролцоогүйгээр газар өмчлөх өргөдлийг хүлээн авна гэсэн үг. Улмаар хүнд суртал, авлига гэсэн хардалт сэрдэлт үгүй болно. Учир нь ямар ч албан тушаалтны оролцоогүйгээр компьютер шууд хуваарилна. Тухайлбал, тухайн ажилчдыг танил хүнийхээ өргөдлийг аваад, миний өргөдлийг дарагдуулчихлаа гэх зэрэг хардалтууд үгүй болох юм.
-Хэзээнээс иргэдээс онлайнаар газар өмчлөх өргөдлийг нь хүлээн авч эхлэх вэ?
-Иргэдэд өмчлүүлэх боломжтой болсон 52 байршлын байр зүйн зургийг захиалаад хийлгэж байгаа. Ирэх оны газар газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгахаар саналаа өгсөн. Байр зүйн зураг бэлэн болсоны дараа тухайн байршилууд дээр хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөг хийнэ. Өөрөөр хэлбэл, хаана нь сургууль, цэцэрлэг байрлах, хаана нь эмнэлэгийг нь барих зэрэг бүр төлөвлөлтүүдийг хийнэ. Ингэсэнээр хэдэн иргэнд газар өмчлүүлэх тоо, хэмжээ нь тодорхой гарна. Үүний дараа иргэдээс онлайнаар өргөдлийг нь хүлээн авч шийдвэрлээд явна. Төлөвлөж байгаагаар ирэх хавраас уг асуудал ажил хэрэг болоод явах байх.
-Газар эзэмших болон өмчлөх зэрэг ямар ажил хийгдэхгүй зогсоочихсон байгаа гэсэн үү?
-Иргэдийн дунд бага зэрэг төөрөгдөл яваад байна. Уг нь газар эзэмших эрх шилжүүлэх, хугацаа сунгах зэрэг ажлууд хэвийн явагдаж байгаа. Зөвхөн шинээр газар олголтыг зогсоочихсон юм.
-Шинээр газар олголт хэзээнээс хийгдэж эхлэх вэ?
-НИТХ-аас иргэд газар эзэмшүүлэх эрх олгох тухай журам батлагдчихвал ямар журмаар яаж олгох нь шийдэгдэнэ. Тиймээс иргэд шинээр газар олголт л зогссон гэдгийг ойлгох хэрэгтэй байна. Харин гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн байршилд орсон иргэн, аж ахуйн нэгжийн газар эзэмших эрхийг шилжүүлэх үйл ажиллагаа түр зогсоосон байгаа гэж Нийслэлийн Өмчийн харилцааны газраас мэдээллээ.
