Спортын ертөнцөд авлигын дуулиан хаа сайгүй байна.
Спортын эргэн тойрон дахь авлигын хамгийн алдартай жишээ бол Орос, Катарын хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнтэй холбоотой дуулиан юм. Сануулахад, Азийн хөлбөмбөгийн холбооны ерөнхийлөгч асан Катар улсын иргэн Mohamed Bin Hammam нь 2022 оны дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг зохион байгуулах эрхийн төлөө дэмжлэг авахын тулд Олон улсын хөлбөмбөгийн холбоо (FIFA)-ны албан тушаалтнуудад 5 сая доллар өгч, энэ үйлдлийнх нь улмаас түүнийг бүх насаар нь FIFA-гийн гишүүнчлэлээс хассан юм. Энэхүү дуулиан нь FIFA-гийн ерөнхийлөгч Sepp Blatter, дэд ерөнхийлөгч Michel Platini нарыг огцроход хүргэсэн бөгөөд тэдний гэм буруугийн шүүх хурал 7 дугаар сарын 8-ны өдөр болох юм. Хэрэв тэд дээрх хууль бус үйлдлийг хийсэн нь нотлогдвол 5 хүртэлх жилийн хорих ял оноох юм.
Гэвч Швейцарийн прокурорууд сул дорой гэдгээ харуулан тэдэнд хорих ял бус 20 сарын тэнсэн харгалзах ял санал болгоод байна.
Швейцарийн давж заалдах шатны шүүхээс Катарын бизнесмэн, beIN Media Group-ийн ТУЗ-ийн дарга, Катарын спортын хөрөнгө оруулалтын байгууллагын ТУЗ-ийн дарга, Парис Saint-Germain спорт клубийн ерөнхийлөгч, Катарын теннисний холбооны ерөнхийлөгч, Азийн теннисний холбооны Баруун Азийн дэд ерөнхийлөгч Nasser Al-Khelaifi-д холбогдох авлигын хэргийг хэрэгсэхгүй болгов.
Al-Khelaifi-ийг Швейцарийн эрх бүхий байгууллагаас хахууль өгөх, бичиг баримт хуурамчаар үйлдэх болон залилан мэхлэх гэмт хэрэгт холбогдуулан шалгаж байсан. Мөн түүний хэрэгтэй холбогдуулан FIFA-гийн ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан Jerome Valcke-г хахууль авч 2026, 2030 оны Ойрх Дорнод, Хойд Африкийн хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг нэвтрүүлэх эрхийг Al-Khelaifi-ийн эзэмшдэг “beIN Sports”-д олгосон байж болзошгүй хэмээн шалгаж байжээ.
Учир нь “beIN Sports” нь тендерт оролцож шалгаралгүйгээр нэвтрүүлгийн эрхийг авсан байна. Мөн 100 сая долларын нууц гэрээ байгуулсны дараагаар Valke “FIFA beIN-гийн санал болгосноос илүү их мөнгө авч чадахгүй" гэсэн нь түүнийг мөн хэрэгт холбогдуулан шалгахад хүргэсэн.
Эцсийн дүндээ Valke-д 11 сарын хорих ял, мөн 20,000 швейцарь франк (ойролцоогоор 21,000 доллар)-ын торгууль ногдуулан, хорих ялыг тэнссэн байна. Энэ үйл явдал нь Швейцарьчууд спорт дахь авлигын хэргийг мөрдөн шалгахдаа чадварлаг хэдий ч ял оноохдоо тааруухан байгааг харуулж байна.
Мөн нэмж дурдахад Дэлхийн байт харвааны холбооноос эхлээд Дэлхийн волейболын холбоо, тэр дундаа FIFA, Олон улсын олимпын хороо зэрэг олон улсын спортын бараг бүх томоохон байгууллага Швейцарийн Лозанна хотод төвтэй байдаг.
ШВЕЙЦАРЬ УЛС- АВЛИГЫН ТӨВ
Swissinfo.ch сайт "Яагаад Швейцарь улсад спортын авлига голомтолж байна вэ" гэх нийтлэлдээ Швейцарийг "өөрийн байгууллага дахь авлигатай тэмцэх ажлыг эрчимжүүлэх", "эрүүгийн хууль дахь авлигын гэмт хэрэгт оногдуулах ялыг чангатгах"-ыг уриалсан байна.
Ердөө хоёрхон хоногийн өмнө Швейцарийн томоохон банкны нэг болох Credit Suisse-ийн ажилтан мөнгө угаах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлж чадаагүйг анхан шатны шүүхээс тогтоосон нь авлигатай тэмцэх тал дээр тус улсад сүүлийн 10 гаруй жилийн хугацаанд бараг ахиц дэвшил гараагүйг харуулж байна.
Шүүхээс Credit Suisse банканд 2 сая швейцарь франк буюу 2.1 сая ам.долларын торгууль ногдуулсан бөгөөд дээрх хэрэгт холбогдсон ажилтанд 20 сарын тэнсэн харгалзах ял болон торгууль ногдуулжээ. 33.13 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй Credit Suisse-ийн хувьд 2 сая доллар нь дуслын төдий мөнгө боловч тэд тус улсын хоёр дахь том банкны хувьд давж заалдахаар төлөвлөж байна. Хэрэв Nasser Al-Khelaifi-ийн хэрэг шиг шийдэгдвэл Швейцарийн давж заалдах шатны шүүх авлигын хэргийг хүчингүй болгох хамгийн таатай газар болох нь батлагдах юм.
Олон улсын волейболын холбооны ерөнхийлөгч, 79 настай Ary Graça өдгөө Бразил улсад татварын луйвар, мөнгө угаах болон залилан мэхлэх хэргээр шалгагдаж байгаа бөгөөд "Graça нь Banco do Brasil болон Бразилын волейболын холбооны хооронд байгуулсан гэрээний төлбөрийг өөр сэжигтэй гэрээний төлбөр барагдуулахад ашигласан" тухай мөрдөгч нар мэдээлсэн байна.
Бразилын цагдаа нар эдгээр гэрээ нь нийтдээ 10 сая ам.долларын үнэтэй гэж мэдэгдсэн байдаг. Харин Graça энэхүү мэдэгдлийг няцаасан байна.
Мөн Лозанна хотод төвтэй Олон улсын боксын холбоо (IBA) 2024 онд Парис хотноо болох Олимпын наадамд оролцох эрх болон боксын тэмцээн зохион байгуулах эрхээ алдсан байна. Олон улсын Олимпын хорооны (IOC) Гүйцэтгэх зөвлөлийн энэхүү шийдвэр нь 2016 оны Рио-де-Жанейрогийн олимпын тоглолтуудын шударга бус байдал болон санхүүгийн зөрчилтэй холбоотой юм.
ТОГЛОЛТЫН ТОХИРОО
Спортын онлайн бооцоог хуульчилснаар дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа спортын байгууллагууд дохиоллын программ хангамж ашиглан мөрийтэй тоглоомын зөрчлийг илрүүлэхээр ажиллаж байна. Канадын хөлбөмбөгийн лиг эдгээр төрлийн зөрчлийг хянахын тулд Genius Sports-той хамтран ажиллах болсноо мөн зарлалаа.
Genius Sports-ын хувьд тэд саяхан мөрдөн байцаалтын программ хангамжийн үйлчилгээ үзүүлэгч Clue-тэй хамтран тоглолт дахь булхайг илрүүлэх илүү хүчирхэг системийг нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна.
Тусгай зөвшөөрөлтэй бооцооны салбарт бооцооны шударга байдлын чиглэлээр дэлхийд тэргүүлэгч байгууллага болох Олон улсын бооцооны шударга байдлын нийгэмлэг (IBIA) нь спортын болон үйлчлүүлэгчдийн шударга байдлыг хамгаалах чиглэлээр уг салбар дахь авлигатай тэмцдэг. Хөлбөмбөг бооцооны зөрчлөөр хамгийн өндөр үзүүлэлттэй байгаа ч теннис тийм ч хол хоцрохгүй байна.
Спортын бооцооны зах зээл 2021 онд 76.75 тэрбум ам.доллароор үнэлэгдэж, 2022 онд 83.65 тэрбум ам.долларт хүрэх төлөвтэй байгаа бөгөөд Technavio-ийн саяхан хийсэн зах зээлийн судалгаагаар 2020 оноос 2025 он хүртэл 106.25 тэрбум доллароор өсөх төлөвтэй байна.
Бооцоонд тавьж байгаа мөнгөний хэмжээ ийм их байхад спортын эргэн тойронд хахууль, мөнгө угаах, залилан мэхлэх гэмт хэрэг газар авч байгаад гайхах зүйлгүй.
2022 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдөр Нигерийн Залуучууд, спортын хөгжлийн сайд Sunday Dare "тус улсын сагсан бөмбөгийн хөгжилд сөргөөр нөлөөлсөн эцэс төгсгөлгүй уналтын улмаас" энэ төрлөөр дахин олон улсын тэмцээнд оролцохгүй гэдгээ мэдэгдэв.
Dare нэмж хэлэхдээ "Нигерийг сагсан бөмбөгийн төрлөөр олон улсын тэмээнд оролцуулахгүй болсон нь засгийн газарт энэ спортыг анхан шатнаас нь шинэчлэх, мөн уналтад орсон дотоодын лигүүдийг сэргээх боломж олгох явдал юм" гэжээ.
Мөн энэ оны 12 дугаар сард Нигерийн Үндэсний сагсан бөмбөгийн холбооноос, тус холбооны ерөнхийлөгч асан Tijjani Umar-ийг тэтгэлгийн 12 сая ам.долларын гэрээнээс 2.2 сая ам.долларыг завшсан хэрэгт буруутгаж байгаа юм.
Нигерт болсон эдгээр эмх замбараагүй байдлын хохирогчид нь Африкийн аварга Нигерийн эмэгтэй сагсан бөмбөгийн баг бөгөөд тэд 2022 онд болох эмэгтэйчүүдийн сагсан бөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцох боломжгүй болсон юм. Нигерийн эмэгтэй сагсан бөмбөгийн багийн тамирчид твиттер хуудастаа “Энэхүү хориг нь Нигерийг алдаршуулах болон бидний бүхий л ирээдүйн тэмцээн уралдаан, амжилт, зорилгыг үгүй хийж байна” хэмээн жиргэжээ.
Энэ спортын ирээдүй гэж үү? Хэлэх хэцүү ч спорт нэгдмэл байдлаа алдвал шүтэн бишрэгчдээ алдах нь ойлгомжтой. Үүний хамгийн тод жишээ бол Болгарын хөлбөмбөгт албан тушаалтнуудаар дамжуулан хахууль өгч тохироо хийх явдал түгээмэл болсон бөгөөд Болгарчууд уг спортыг Америкийн мэргэжлийн бөхтэй адилтгах болсон. Үүний үр дүнд 10,000 үзэгчтэй тоглолтууд 2,000 бүр 500 хүртэл буурч, дотоодын лигүүд үндсэндээ сүйрсэн байдаг.
ХАМГИЙН ӨРТӨМТГИЙ СПОРТ
НҮБ-ын 2021 оны Спорт дахь авлигын тайланд цалингийн тэгш бус байдлын улмаас эмэгтэйчүүдийн спорт авлигад өртөмтгий болж байгааг анхааруулжээ. Бага цалинтай тамирчид хахуульд өртөмтгий байдаг гэсэн судалгаа байдаг бөгөөд энэ нь ч ойлгомжтой юм. Эрэгтэй, эмэгтэй тамирчдын цалин хөлсний зөрүүг харгалзан АНУ, Канадын хөлбөмбөгийн холбооноос эмэгтэй хөлбөмбөгчдийн нөхөн олговрыг нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргасан нь шударга ёсыг хангахад чухал алхам болсон юм.
Коллежийн хөлбөмбөгийн хувьд, коллежийн тамирчдад ивээн тэтгэгчийн гэрээ болон бусад зар сурталчилгаанаас мөнгө олох боломж олгохоор "Нэр, дүр төрх, ижил төстэй байдал" бодлогыг нэвтрүүлсэн нь аль хэдийн тэнцвэргүй болоод байсан тоглоомын талбарыг илүү өөгшүүлэх нь дамжиггүй. Гэхдээ энэ бодлого нь эцсийн дүндээ шударга байдлыг хадгалахад ихээхэн ач холбогдолтой байж болох юм.
Энэ бүхэн хаашаа хөтөлж байгааг тааварлаж болох ч эхний ээлжинд авлигын хэрэгт оногдуулж буй ялыг бодитойгоор хэрэгжүүлэхэд анхаарах шаардлагатай байна. Мөн спортын удирдах байгууллагууд спорт дахь авлигыг бууруулахын тулд мөрийтэй тоглоомын үйл ажиллагааг сайтар хянаж байх шаардлагатай байна.
Эх сурвалж: https://boxscorenews.com
