“Ойн тухай хууль”, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2023 оны А/450 дугаар тушаал “Ойн дагалт баялгийг хамгаалах, зохистой ашиглах журам” болон бусад хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангуулах, ойн дагалт баялаг болох хуш модны самрыг зохих зөвшөөрөлгүй түүж бэлтгэхээс урьдчилан сэргийлэх, хууль бус зохисгүй ашиглалт тээвэрлэлтэд хяналт тавих зорилго бүхий нийслэлийн Байгаль орчны газрын даргын 2024 оны “Байгаль орчны зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх хамтарсан эргүүл, хяналт шалгалт хийх тухай” 2024-03 дугаар удирдамжийн хүрээнд Экологийн цагдаагийн албатай хамтран энэ оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрөөс эхлэн нийслэлийн ногоон бүсийн хушин ой зонхилсон ургасан газар нутгаар 24 цагаар эргүүл хяналт шалгалтын ажлыг зохион байгуулж байна.
Хяналт шалгалт хийж буй байршлууд: Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн 19, 20-р хороо Их бага баян, Хандгайт, Бэлх, Шарга морьт, Баянзүрх дүүргийн 20, 33, 35-р хорооны нутаг дэвсгэр Дархит, Шивэрт, Даваатын даваа, Бургастай, Бугатын даваа, Улиастайн баруун зүүн хоног толгой, Шарын ам, Баянголын ам, Шургуутын даваа, Ар тарвагатай, Хиймт, Хэрээт, Улаан харганатын даваа, Байдсаны даваа, Уртын даваа, Өнхөрдөг, Харанхуйн ам, 2 даваа, Сонгинохайрхан дүүргийн 21, 42 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр Зүүн салаа билгүүний ам, Шарын ам гэх мэт.
Хяналт шалгалтаар: Хууль бусаар хуш модны самрыг зохих зөвшөөрөлгүй түүж бэлтгэсэн, бэлтгэхээр завдсан 32 отогт байрлаж байсан 150 иргэдийг орчны хог хаягдлыг нь цэвэрлүүлж албан шаардлага өгч, давхардсан тоогоор 100 тээврийн хэрэгслийг уулнаас буулгаж, урьдчилан сэргийлэх холбогдох хууль тогтоомжийг танилцуулан ажилласан.
Экологийн цагдаагийн албанд шилжүүлсэн: Эрүүгийн гэмт хэргийн шинжтэй 6 хэргийг тус албан шилжүүлэн шалгагдаж байна.
Хуулийн хүрээнд: Сибирь хуш модны самар нь Монгол Улсын Засгийн газрын 1995 оны 153, 2010 оны 450 дугаар тогтоолын хавсралтаар баталсан “Ховор ургамлын жагсаалт”-ын ховор ургамлын үр, идээний ангилалд багтдаг.
Ойн тухай хуулийн 3.1.12 "ойн дагалт баялаг" гэж ойн сангийн газарт ургадаг жимс, жимсгэнэ, мөөг, самар, эмийн болон хүнс, тэжээл, техникийн ургамал, модны холтос, үйс, хусны шүүс давирхай, ойн хөвд, хөвхөн зэрэг ойгоос авч ашиглаж байгаа аливаа баялгийн нөөцийг гэж заасан тул хуш модны самар нь энэ ойлголтод багтаж байна...”
Хуш модны самрын үнэлгээг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2022 оны А/603 дугаартай тушаалаар “Нэн ховор, ховор, зарим элбэг ургамлын экологийн эдийн засгийн үнэлгээ”-г тооцохоор журамлаж өгсөн.
Хуш модны нэг кг цайруулсан самрын экологи–эдийн засгийн үнэлгээ нь 176,600 төгрөг, нойтон самрын экологи–эдийн засгийн үнэлгээ нь 98,900 төгрөг байна.,
Дээрх үнэлгээнд үндэслэн Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн дөрөв дэх хэсгийн гуравдугаар заалтад зааснаар Ургамлын аймагт учирсан хохирлыг тухайн ургамлын экологи–эдийн засгийн үнэлгээг тав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр тооцохоор заасан.
Байгалийн ургамлыг хууль бусаар бэлтгэх гэмт хэрэг гэдэг нь байгаль орчин, байгаль хамгаалах журам, ургамал хамгаалах, зохистой ашиглах журамд гэм буруугийн санаатай хэлбэрээр халдсан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.8 дугаар зүйлд хуульчлан тодорхойлж, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан байна.
/24.8 дугаар зүйл. Байгалийн ургамлыг хууль бусаар бэлтгэх зохих зөвшөөрөлгүйгээр, хуульд зааснаас өөр зорилгоор нэн ховор, ховор ургамал, тэдгээрийн үр, эрхтнийг түүсэн, бэлтгэсэн, худалдсан, худалдан авсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн, боловсруулсан бол таван мянга дөрвөн зуун нэгжээс хорин долоон мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэх тус тус заалттай./
Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2023 оны А/450 дугаар тушаал “Ойн дагалт баялгийг хамгаалах, зохистой ашиглах журам”-д зааснаар ойн дагалт баялгийг тухайн жилийн аравдугаар сарын 20-ны өдрөөс дараа оны хоёрдугаар сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацаанд үйлдвэрлэлийн бол ахуйн зориулалтаар зөвшөөрөгдсөн газраас холбогдох зөвшөөрлийн дагуу бэлтгэх боломжтой юм.
Иймд самар түүхээр санаархаж буй болон гарч буй иргэд гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлж, аливаа хууль бус үйлдлийг гаргахгүй байх, гэмт хэрэг зөрчилд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэхийг Нийслэлийн Байгаль орчны газраас анхааруулж байна.
