Тавантолгойн Цанхийн баруун хэсэгт олборлолт явуулах стратегийн хөрөнгө оруулагчийг сонгон шалгаруулах тендер өнгөрсөн жил болоод БНХАУ-ын Шенхуа 40 хувийг эзэмшихээр болж байсан билээ. Гэвч энэ тендерийн дүнг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл хүчингүй болгосон. Тэгвэл шинээр явагдах тендерт АНУ-ын “Пибоди энержи” компани “Шенхуа”- гийн байрыг эзлэх бололтой.

“Ройтерс” агентлагийн цахим хуудсанд ийм утгатай мэдээлэл гарчээ. “Эрдэнэс Тавантолгой“ компанийн Уул уурхай хариуцсан захирал Грэм Хэнкок энэ мэдээллийг өгсөн гэнэ. Түүнд дурьдсанаар бол “Эрдэнэс Тавантолгой” компани Тавантолгойн нүүрсний ордыг ашиглахад шаардагдах дэд бүтцийг байгуулахад туслахыг АНУ-ын уул уурхайн “Пибоди энержи” компаниас хүсчээ. Хэрвээ энэ хүсэлтийг нь хүлээн авч, бүтээн байгуулалтад нь оролцохыг зөвшөөрвөл Монголын эрх баригчдын зүгээс давуу тал олж авна гэдгийг ч давхар дуулгасан аж.

Тэрбээр “Бид дэд бүтцийг сайжруулах замаар баруун Цанхийн олборлолтыг нэмэгдүүлэхийг зорьж байна. Тиймээс бидэнд энэ ажилд тусалчих чадвартай нэг хамтрагч хэрэгтэй” хэмээн өгүүлсэн байна. Тэрбээр өмнө нь Тавантолгойн ордыг гадаадын хөрөнгө оруулагчгүйгээр ашиглах шийдвэр гарч магадгүй, Баруун Цанхийн хөрөнгө оруулагчаар оролцох талуудыг тодруулахад тун хүндрэлтэй байгаа гэсэн мэдэгдэл хийж байсан билээ.

Харин саяхны мэдэгдлээс нь үзвэл хөрөнгө оруулагчийг шалгаруулах тендер ямар ч байсан явагдах бололтой. Учир нь дэд бүтцийг сайжруулахад тодорхой хэмжээний санхүүжилт хэрэгтэй билээ. “Пибоди энержи”-тэй хэлэлцээрийг энэ долоо хоногт эхлүүлэх бодолтой байгаа гэж Грэм Хэнкок хэлсэн байна. Мөн одоо эхлэх энэ хэлэлцээр нь яг л Макмахон Зүүн Цанхиас зөвхөн нүүрс олборлож, агуулахад хийж, цааш нь зарах асуудлыг бид өөрсдөө хариуцдаг шиг зөвхөн ажил гүйцэтгэх талаар байх болно. Баруун Цанхийг цааш нь урт хугацаанд хөгжүүлэх ОХУ, БНХАУ, Япон, БНСУ-ын оролцох тендерээс тусдаа гэж мэдэгджээ.

Гэхдээ тэрбээр ингэж мэдэгдэж байгаа ч шинжээч, эдийн засагчид Монголын тал “Пибоди энержи”-д илт “ханд хаялаа” гэж дүгнэж байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ хэлэлцээр Баруун Цанхийг хамтарч ашиглах стратегийн хөрөнгө оруулагчийг тодруулах тендерт шууд нөлөөлнө гэж харж байгаагаа илэрхийлж байгаа юм. Лондонгийн хөрөнгийн биржид үйл ажиллагаа явуулдаг Origo Partners-ын шинжээч Дэйл Чой “Монголчууд гуравдагч хөршийн бодлого баримталдаг. Энэ дүрмээрээ тоглох юм бол Тавантолгойд “Пибоди энержи” хамгийн том хэрчмийг хүртэх болно” гэж өгүүлсэн байна.

Жилийн өмнө шалгаруулалт нь болж, сүүлд хүчингүйд тооцогдсон тендерт ОХУ-ын хамтарсан консорциум, БНХАУ-ын “Шенхуа энержи“, “Эрдос Ченлон коал Инвестмэнт групп”, Японы ”Иточу”, ”Мацуи энд ко”, Австрали, Швейцарийн хамтарсан “Экстрата”, АНУ-ын “Пибоди энержи” БНСУ-ын “Корес”, Энэтхэгийн “Жиндал”, Бразилийн “Вале” гэсэн 11 компани өрсөлдөж байсан бөгөөд эцсийн дүнд “Шенхуа энержи” 40 хувь, Орос-Монголын хамтарсан консорциум 36 хувь, АНУ-ын “Пибоди энержи” 24 хувийг эзэмшихээр болж байсан юм.

Харин энэ удаа тендер явагдах юм бол цэвэр улс төрийн шинжтэй шийдвэр гарна гэж гадны эдийн засагчид үзэж байна. Монгол Улс гуравдагч хөршийн бодлого барих болсон, саяхан БНХАУ-ын төрийн өмчит компанийн бизнесийг хазаарлах зорилгоор хууль баталсан зэрэг баримтыг Хятадын "шаанс" багасах гол үндэслэл болгосон байна. Монгол-Хятадын харилцаа үе, үе мууддаг жамтай. Одоо яг муудсан үе дээрээ байгаа гэж хэлэх нэгэн ч байгаа юм.

“Шенхуа энержи” төрийн өмчит компани гэдэг нь Тавантолгойд их хувь эзэмшихэд хамгийн их саад болно. Өнгөрсөн зургадугаар сард Парламент БНХАУ-ын эрх ашигт шууд нөлөөлөхүйц хууль баталсан. Тиймээс өнгөрсөн жилийн тендерт 40 хувь эзэмших эрх авч байсан амжилтаа давтана гэх итгэл маш бага” гэж Asset Management-ийн Оскар Мендоза хэлсэн байна.

Х.Батсайхан

Эх сурвалж: "Монголын мэдээ"