Зан ааш нийлсэнгүй тул эхнэр бид хоёр салах тухай ярихаас өөр арга байсангүй. Гурван жил хэрүүл хийлээ. Хоёр жил бие биенийгээ доромжиллоо. Болоо юм биш үү. Сүүлийн нэг жил нь салам зодолдлоо. Харин салахдаа бие биендээ хонзон санахгүйгээр нэг гоё романтик ч юмуу… бие биеэ хүндлэн “ёс төр”-тэй салахаар шийдэв.
Зургаан жил хамт амьдрахдаа захын хуушуурын гуанзанд орсоныг эс тооцвол бид хоёр нэг ч удаа хоолны газар орж үзээгүй юм билээ. Салах “баяраа” нийслэлийн хамгийн үнэтэйд тооцогддог нэг томхон ресторанд хийхээр болсон юм.
Аав ээж, ах дүүс, хадмуудаа урьсан боловч “Хоёр тэнэг минь өөрсдөө л учраа ололц. Ямар гавъяа байгуулсандаа биднийг урив. Гэмгүй улстай муудалцаж, нүүрээ улайлгаад яах вэ. Мөрөөрөө салъя. … Одоогийн хүүхдүүд ямар муухай болсон юм даа. “Найр” хийж сална ч гэх шиг… Ёстой нүүр хийх газаргүй болгох юм байна. Та хоёр хоорондоо үсдэлцэж авалгүй, хэрүүл зодоон гаргалгүй, хоолны газрын эд хогшил эвдэж хэмхлэхгүй хэл амгүй хэрүүл шуугиангүй тэрүүгээрээ аятайхан салаарай” гээд ирсэнгүй.
Анд найз нартаа хэлсэн чинь “Шараа шараа… Өөрсдөө л хэл амаа олоод, “чимээгүйхэн” цаагуураа салцгаа” гээд уцаарлав. Ингээд эхнэр бид хоёр нэрий нь ч уншиж чадахааргүй гадаад нэртэй чамин ресторанд хоёулаа ирлээ. Үйлчлэгч залуу хоолны цэс авчирч өгөхөд гадаад хоолны талаар өчүүхэн ч мэдлэггүйгээ бид хоёр бие биендээ “гайхуул”-ав.
-Ханиа, “Сhichen Gordon Bleu” гэж юу юм бол доо?
-Мэдэхгүй мэдэхгүй…
-Хайр аа, хоёулаа уурлаж уцаарлахгүй гэж тохирсон биз дээ…
-Нээрэн тэглүү… Соёлтой залуу чамайг мэдэхгүй байхад би яаж мэдэх билээ дээ. Ядаж байхад хоолны зураг нь байхгүй юм.
-Ханиа, чамайг би ийм “намуухан” байхад чинь дуртай шүү. Эр хүний хувьд би сонгоё… Миний хайр даруухан загнаад сууж бай… Steak Diane гэнүү? Юу гэж байгаа юм болоо?
-Чи надаас асуугаад байна уу?
-Үгүй үгүй, миний хайр намбатайхан суу. Би өөрийнхөө “эргүү толгойноос” асуусан юм.
-”Эргүү” тэгээд юу гэж байна?
-Юу гэхэв дээ, мангайгаад л байж байна…
-Чи ийм “мангар” биш байсан бол бид сайхан амьдрах байсан юм. Жаахан дээгүүр “жаалдаг” нөхөртэй байсан бол би долоон жилийн өмнө хуримандаа өмссөн “цайны хувцастайгаа” энд ингээд ёрдойгоод сууж байхгүй байх байсан…
-Хайраа, дахиад нөгөөхөө эхлэх нь үү?
-Эхлэх гэсэн юм биш ээ… Бодохоос гомдмоор юм. Хөл дүүжлэх унаагүй, хүний царай харсаар өдий хүрлээ. Хөлсний хавчиг байранд сууж, хүүхэд гаргах завгүй хөнжлөө булаацалдаж амьдарлаа…
-Ханиа, жаахан “зөөлөн” байгаарай. Чи бид хоёр хэрэлдэж муудалцахгүй, анхны гал халуун хайраараа сална гэж тохироо биз дээ… Юу ч гэсэн нэг хоол захиалъя. Үхрийн махтай строганофф гэнэ. Ямар ч байсан үхрийн мах байна… Үүнийг цезарь салаттай авъя… Шөлтэй хоолонд орос солянк дээр юмуу?
-Нэгдүгээр хоолонд гэж хэлээч. Цезарь салат гэж юу юм бэ? Чи мэдэх үү?
-Яагаа вэ, кимчиний байцаатай, гахайн мах, талхыг тос бяслагтай холиод… Зурагтаар харсан юм…
-Солянк гэж?
-Үхрийн мах, зайдас… гээд… Оюутан байхдаа наймаа хийж явахдаа Улаан Үдэд идэж явлаа…
-Их амьтан байх нь ээ… Наймаа хийсэн мөнгөө чи яасан юм бэ? Надтай суухдаа ганц чемодантай л байсан…
-Чамтай анх танилцаж байхдаа таксинд, утасны нэгж, өдөр бүр сарнай цэцэг гээд явж өгсөн. Үлдсэн бүх мөнгөөрөө хуримаа хийсэнийг чи мэднэ дээ.
-Хуримнаасаа хойш тэгээд мөнгө олоогүй хэрэг үү?
-Үүнийг чи сайн мэднэ. Төсвийн байгууллага ямар юмны илүү мөнгө олох вэ. Хөлсний байр, хоол унд, цахилгаан, дулаан, хогны төлбөр…
-Би цэцэрлэгийн багш, чи сургуулийн багш… Хоёр таарсан амьтан нэг гэрт амьдраад байж дээ…
-Тэгж таарлаа. Илүү ч үгүй дутуу ч үгүй хоёр төсвийн баагий…
Бид хоолоо захиалаа.
-Коктейлэнд юу авах вэ?
-Намайг бодоход Наушкаар гарч байсанаараа чи нэг юм шийд. Хордоод үхчихгүй нэг юм ав.
-За тэгье. Улаан дарс авах уу, цагаан дарс авах уу?
-Улаан хоолойгоор орж л байвал аль нь ч яах вэ. Өөрөө бодоод шийд.
-Өөрөө шийд гэдэг чинь ямар гоё үг вэ? Унхиагүй амьтан гэдгээс хамаагүй илүү сонсогдлоо… Тэр жил би ажлаасаа гараад найзтайгаа алтны уурхай эрхэлье гэхэд би ганцаараа гэрийн мухар сахихгүй гээд чи явуулаагүй. Бас Америкийн визинд таньдаг хүн оруулж өгье гэхэд чи хориглосон биз дээ. Солонгос явъя гэхэд очоод замаа алдана гээд бас явуулаагүй…
-Тэр ч нэг тийм юм болсоон… Намайг чи Германд очиж ажиллая гэхэд бас явуулаагүй. Чамгүй яаж байнаа ч гэх шиг…
Хоол идэж ганц хоёр улаан дарс татсаны дараа бидний яриа бүр ажил хэрэгсэг өрнөв.
-Амьдралаа өөд татах дээр бол чи бид хоёрын санаа нэг байсан. Гэвч сачий хүрсэнгүй. Миний хэлсэнээр хүнтэй нийлээд мөнгө зээлдүүлэх хоршоо байгуулсан бол ингэж алийгаа алдахгүй явах байсан…
-Тэгсэн бол өдийд чи шоронгийн хадаас болчихсон байгаа шүү дээ. Тэр үеийн бүх хоршоо дампуураад, эзэд нь шоронгийн хаалга татаа биз дээ… Чамтай нийлье гээд байсан нөгөө Бадрах шоронд ороод овгоруудын “авгай” болсон гэдэг биз дээ. Юу гэдэг билээ? Банди билүү?… Дараа нь гарч ирээд шулуун гэдэсний хавдартай болсон гэж дуулддаг…
-Манай багын найзыг дүүргийн дарга байхад би хорооны дарга болох байсан юм. Газрын наймаа ид цэцэглэж байсан үе шүү дээ…
-Одоо ч оройтсон юм алга. Хотын газрын албанд байцаагч болгож өгье гэсэн ээжийн нэг танил байгаа шүү дээ…
-Тэгж болохгүй, ингэж болохгүй гэж хамаг алтан цагаа үрж явахаар нэг удаа зориглоод үзвэл яасан юм бэ хайраа…
-Өөрөө л мэд. Чи уул нь гэрийн эзэн эр хүн биз дээ?
-Намайг чи тэгж боддог бол сайхан л байна. Үүнийг би эртхэн мэдэрсэн бол юу санасанаа хэдийн амжуулах байлаа.
-Чиний толгой эргэж байна уу? Миний бие хачин болж байна… Халуу оргиод, цээжин дотор байсан хамаг муу муухай бодол арилчихлаа…
-Би ч ялгаагүй… Сэтгэл догдлоод… чи минь улам хөөрхөн харагдаад…
-Хариад хоёулаа сайхан амаръя.
-Салах барих маань юу болов?…
-Юуны чинь салах… Эхлээд чи ээжийн танилын хэлсэн ажилд орчих. Байртай больё. Машинтай больё… Дараа нь энэ тухай бодъё…
Эхнэр маань хацар нь улайн, нүд нь гялалзаад нэг л амьдралын баяр баясгалантай хүн болчихов. Юм л бол уурлаж, маргалдаж байхын оронд урьд нь бид хоёр яагаад ингээд чин сэтгэлээсээ шулуухан ярьж үзэээгүй юм бэ? Энэ амьдрал гэдэг чинь тэр чигээрээ асуултын тэмдэг юм аа…
Ширээн дээр дарсны хоосон лонх харагдана. Нэр нь юу гэнэ вэ? “LEGENDE” Орос үг шиг. Байз байз, Gamaret-Garanor. Domaine du centaure. Claude Ramu et Fils Мэдэхгүй хүнд яасан ч олон нэртэй юм бэ? Хаанахынх юм бол? Франц уу Испани уу? “Producteurs A` Dardagny” гэнэ.
Ийм улс байдаг юм бол уу? Эхнэрээсээ ийм улс байдаг уу гэж асуух уу? Уурлачих юм бол уу? Оройн цагаар эхнэртэйгээ “түг таг” гэж үг сөрж байхаар ганц хоёр англи үг тогтооё. Энэ дарс арван гурван градус гэнэ. Ахиад нэгийг авбал хорин зургаан градус болно гэсэн үг үү. Амттай юм. Чихэр амтагдаад… Бүр амьдармаар санагдчихлаа… Оройн зоогоо хааяа ингээд иймэрхүү газар суувал зүгээр юм бишүү… Дахиад нэгийг захих минь гэж хажуу ширээнээс захиалга авч буй үйлчлэгчийг харангуутаа би бодов…
Зургаан жил хамт амьдрахдаа захын хуушуурын гуанзанд орсоныг эс тооцвол бид хоёр нэг ч удаа хоолны газар орж үзээгүй юм билээ. Салах “баяраа” нийслэлийн хамгийн үнэтэйд тооцогддог нэг томхон ресторанд хийхээр болсон юм.
Аав ээж, ах дүүс, хадмуудаа урьсан боловч “Хоёр тэнэг минь өөрсдөө л учраа ололц. Ямар гавъяа байгуулсандаа биднийг урив. Гэмгүй улстай муудалцаж, нүүрээ улайлгаад яах вэ. Мөрөөрөө салъя. … Одоогийн хүүхдүүд ямар муухай болсон юм даа. “Найр” хийж сална ч гэх шиг… Ёстой нүүр хийх газаргүй болгох юм байна. Та хоёр хоорондоо үсдэлцэж авалгүй, хэрүүл зодоон гаргалгүй, хоолны газрын эд хогшил эвдэж хэмхлэхгүй хэл амгүй хэрүүл шуугиангүй тэрүүгээрээ аятайхан салаарай” гээд ирсэнгүй.
Анд найз нартаа хэлсэн чинь “Шараа шараа… Өөрсдөө л хэл амаа олоод, “чимээгүйхэн” цаагуураа салцгаа” гээд уцаарлав. Ингээд эхнэр бид хоёр нэрий нь ч уншиж чадахааргүй гадаад нэртэй чамин ресторанд хоёулаа ирлээ. Үйлчлэгч залуу хоолны цэс авчирч өгөхөд гадаад хоолны талаар өчүүхэн ч мэдлэггүйгээ бид хоёр бие биендээ “гайхуул”-ав.
-Ханиа, “Сhichen Gordon Bleu” гэж юу юм бол доо?
-Мэдэхгүй мэдэхгүй…
-Хайр аа, хоёулаа уурлаж уцаарлахгүй гэж тохирсон биз дээ…
-Нээрэн тэглүү… Соёлтой залуу чамайг мэдэхгүй байхад би яаж мэдэх билээ дээ. Ядаж байхад хоолны зураг нь байхгүй юм.
-Ханиа, чамайг би ийм “намуухан” байхад чинь дуртай шүү. Эр хүний хувьд би сонгоё… Миний хайр даруухан загнаад сууж бай… Steak Diane гэнүү? Юу гэж байгаа юм болоо?
-Чи надаас асуугаад байна уу?
-Үгүй үгүй, миний хайр намбатайхан суу. Би өөрийнхөө “эргүү толгойноос” асуусан юм.
-”Эргүү” тэгээд юу гэж байна?
-Юу гэхэв дээ, мангайгаад л байж байна…
-Чи ийм “мангар” биш байсан бол бид сайхан амьдрах байсан юм. Жаахан дээгүүр “жаалдаг” нөхөртэй байсан бол би долоон жилийн өмнө хуримандаа өмссөн “цайны хувцастайгаа” энд ингээд ёрдойгоод сууж байхгүй байх байсан…
-Хайраа, дахиад нөгөөхөө эхлэх нь үү?
-Эхлэх гэсэн юм биш ээ… Бодохоос гомдмоор юм. Хөл дүүжлэх унаагүй, хүний царай харсаар өдий хүрлээ. Хөлсний хавчиг байранд сууж, хүүхэд гаргах завгүй хөнжлөө булаацалдаж амьдарлаа…
-Ханиа, жаахан “зөөлөн” байгаарай. Чи бид хоёр хэрэлдэж муудалцахгүй, анхны гал халуун хайраараа сална гэж тохироо биз дээ… Юу ч гэсэн нэг хоол захиалъя. Үхрийн махтай строганофф гэнэ. Ямар ч байсан үхрийн мах байна… Үүнийг цезарь салаттай авъя… Шөлтэй хоолонд орос солянк дээр юмуу?
-Нэгдүгээр хоолонд гэж хэлээч. Цезарь салат гэж юу юм бэ? Чи мэдэх үү?
-Яагаа вэ, кимчиний байцаатай, гахайн мах, талхыг тос бяслагтай холиод… Зурагтаар харсан юм…
-Солянк гэж?
-Үхрийн мах, зайдас… гээд… Оюутан байхдаа наймаа хийж явахдаа Улаан Үдэд идэж явлаа…
-Их амьтан байх нь ээ… Наймаа хийсэн мөнгөө чи яасан юм бэ? Надтай суухдаа ганц чемодантай л байсан…
-Чамтай анх танилцаж байхдаа таксинд, утасны нэгж, өдөр бүр сарнай цэцэг гээд явж өгсөн. Үлдсэн бүх мөнгөөрөө хуримаа хийсэнийг чи мэднэ дээ.
-Хуримнаасаа хойш тэгээд мөнгө олоогүй хэрэг үү?
-Үүнийг чи сайн мэднэ. Төсвийн байгууллага ямар юмны илүү мөнгө олох вэ. Хөлсний байр, хоол унд, цахилгаан, дулаан, хогны төлбөр…
-Би цэцэрлэгийн багш, чи сургуулийн багш… Хоёр таарсан амьтан нэг гэрт амьдраад байж дээ…
-Тэгж таарлаа. Илүү ч үгүй дутуу ч үгүй хоёр төсвийн баагий…
Бид хоолоо захиалаа.
-Коктейлэнд юу авах вэ?
-Намайг бодоход Наушкаар гарч байсанаараа чи нэг юм шийд. Хордоод үхчихгүй нэг юм ав.
-За тэгье. Улаан дарс авах уу, цагаан дарс авах уу?
-Улаан хоолойгоор орж л байвал аль нь ч яах вэ. Өөрөө бодоод шийд.
-Өөрөө шийд гэдэг чинь ямар гоё үг вэ? Унхиагүй амьтан гэдгээс хамаагүй илүү сонсогдлоо… Тэр жил би ажлаасаа гараад найзтайгаа алтны уурхай эрхэлье гэхэд би ганцаараа гэрийн мухар сахихгүй гээд чи явуулаагүй. Бас Америкийн визинд таньдаг хүн оруулж өгье гэхэд чи хориглосон биз дээ. Солонгос явъя гэхэд очоод замаа алдана гээд бас явуулаагүй…
-Тэр ч нэг тийм юм болсоон… Намайг чи Германд очиж ажиллая гэхэд бас явуулаагүй. Чамгүй яаж байнаа ч гэх шиг…
Хоол идэж ганц хоёр улаан дарс татсаны дараа бидний яриа бүр ажил хэрэгсэг өрнөв.
-Амьдралаа өөд татах дээр бол чи бид хоёрын санаа нэг байсан. Гэвч сачий хүрсэнгүй. Миний хэлсэнээр хүнтэй нийлээд мөнгө зээлдүүлэх хоршоо байгуулсан бол ингэж алийгаа алдахгүй явах байсан…
-Тэгсэн бол өдийд чи шоронгийн хадаас болчихсон байгаа шүү дээ. Тэр үеийн бүх хоршоо дампуураад, эзэд нь шоронгийн хаалга татаа биз дээ… Чамтай нийлье гээд байсан нөгөө Бадрах шоронд ороод овгоруудын “авгай” болсон гэдэг биз дээ. Юу гэдэг билээ? Банди билүү?… Дараа нь гарч ирээд шулуун гэдэсний хавдартай болсон гэж дуулддаг…
-Манай багын найзыг дүүргийн дарга байхад би хорооны дарга болох байсан юм. Газрын наймаа ид цэцэглэж байсан үе шүү дээ…
-Одоо ч оройтсон юм алга. Хотын газрын албанд байцаагч болгож өгье гэсэн ээжийн нэг танил байгаа шүү дээ…
-Тэгж болохгүй, ингэж болохгүй гэж хамаг алтан цагаа үрж явахаар нэг удаа зориглоод үзвэл яасан юм бэ хайраа…
-Өөрөө л мэд. Чи уул нь гэрийн эзэн эр хүн биз дээ?
-Намайг чи тэгж боддог бол сайхан л байна. Үүнийг би эртхэн мэдэрсэн бол юу санасанаа хэдийн амжуулах байлаа.
-Чиний толгой эргэж байна уу? Миний бие хачин болж байна… Халуу оргиод, цээжин дотор байсан хамаг муу муухай бодол арилчихлаа…
-Би ч ялгаагүй… Сэтгэл догдлоод… чи минь улам хөөрхөн харагдаад…
-Хариад хоёулаа сайхан амаръя.
-Салах барих маань юу болов?…
-Юуны чинь салах… Эхлээд чи ээжийн танилын хэлсэн ажилд орчих. Байртай больё. Машинтай больё… Дараа нь энэ тухай бодъё…
Эхнэр маань хацар нь улайн, нүд нь гялалзаад нэг л амьдралын баяр баясгалантай хүн болчихов. Юм л бол уурлаж, маргалдаж байхын оронд урьд нь бид хоёр яагаад ингээд чин сэтгэлээсээ шулуухан ярьж үзэээгүй юм бэ? Энэ амьдрал гэдэг чинь тэр чигээрээ асуултын тэмдэг юм аа…
Ширээн дээр дарсны хоосон лонх харагдана. Нэр нь юу гэнэ вэ? “LEGENDE” Орос үг шиг. Байз байз, Gamaret-Garanor. Domaine du centaure. Claude Ramu et Fils Мэдэхгүй хүнд яасан ч олон нэртэй юм бэ? Хаанахынх юм бол? Франц уу Испани уу? “Producteurs A` Dardagny” гэнэ.
Ийм улс байдаг юм бол уу? Эхнэрээсээ ийм улс байдаг уу гэж асуух уу? Уурлачих юм бол уу? Оройн цагаар эхнэртэйгээ “түг таг” гэж үг сөрж байхаар ганц хоёр англи үг тогтооё. Энэ дарс арван гурван градус гэнэ. Ахиад нэгийг авбал хорин зургаан градус болно гэсэн үг үү. Амттай юм. Чихэр амтагдаад… Бүр амьдармаар санагдчихлаа… Оройн зоогоо хааяа ингээд иймэрхүү газар суувал зүгээр юм бишүү… Дахиад нэгийг захих минь гэж хажуу ширээнээс захиалга авч буй үйлчлэгчийг харангуутаа би бодов…
