Говь-Алтай аймагт болсон дахин сонгуулийн үр дүн гарч, АН олонхи болж үнэмлэхүй ялсан билээ. Энэ талаар АН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Оюундарьтай ярилцлаа.
-Юуны өмнө танд Говь-Ал­тайн дахин сонгуульд ялалт байгуулаад ирсэнд баяр хүр­гэе. 24 жил АН огт ялж үзээ­гүй улаан аймаг цэнхэрт­жээ. Сон­гуулийн дүнгээр Говь-Ал­тайд АН засаг барих уу?

-Баярлалаа. Говь-Алтайд орон нутгийн сонгууль МАХН-ын гомдлоор дахин хийснээс 12 суудал нь хувь тэнцүүлсэн, та­ван мандат нь тойрогт нэр дэв­ших байдлаар явагдсан. АН-ын хувьд тойрогт бүрэн ялж таван суу­дал, хувь тэнцүүлснээс зур­гаа, нийт 11 суудал авч байгаа. Ин­гэснээр өмнө нь байсан най­ман суудалтайгаа нийт 19 суудалтай болж олонхи болс­ноор 2016 он хүртэл Говь-Алтай айм­гийг удирдах боллоо. Говь-Ал­тайн ИТХ-ын гишүүдийн тоо 35 байдаг юм.

-Дахин сонгуулийн хуга­цаанд МАН-аас маш олон УИХ-ын гишүүд, МАХН-аас ч мөн гишүүд, сайд нар очиж ажил­лаж байсан. АН-ын ганц эмэгтэй генсек нь хэ­дэн на­рийн бичгийн дарга за­­луу­­чууд­тайгаа ажиллаж бай­­­гаа харагдсан. Энэ нь та­най на­мын бусад дарга нар, ги­шүү­дийн дэмжлэг сул байв уу, эс­вэл сонгогчдыг өрөв­дүүлэх гэ­­сэн тактик байв уу?

-Сонгогчдыг ийм зүйлээр өрөв­­дүүлнэ гэж юу байх вэ. Говь-Ал­тайн АН-ынхан сонгууль эх­лэхэд “Наашаа олон дарга  битгий явуулаарай. Алтайн ир­гэд ирээд л буцдаг дарга нарт дургүй. Тэртэй тэргүй шинэч­лэлийн Засгийн газрын ажлыг дэмжиж байгаа Харин намын гишүүд дэм­жиг­чидтэй сонгуулийн кам­па­нит ажлын үеэр тулж ажил­­лах, сургалт явуулах, ча­­­дав­­хи­жуулахад дэмжих на­мын нэмэлт хүчийг явуулж өгөөч” гэсэн. Үүнийг ч намын дар­­га маань дэмжиж сүрийг үзүү­­лэхээсээ илүү иргэдэд ойр байж сонсох гэсэн страте­гийг ба­римтална гэсэн. Ин­­гээд на­даар ахлуулаад О.Чу­луун­би­лэг, Мягмарсүрэн, Э.Бат­суурь, Д.Анх­­баяр гэсэн намын нарийн бич­­гийн дарга нар сумдаа ху­ваа­рилж ажилласан.  Нэгэнт ийм стратеги баримтлах шийд­вэрийг намын дарга гаргасан бо­ло­хоор очиж ажиллах хү­сэлтээ илэрхийлсэн намын олон лидерүүд, гишүүдэд бо­ломж­гүйгээ хэлж үлдээсэн. Тэд маань ч байнга утсаар хол­боо­той байж санал зөвлөмж өгч, дэмжиж байсанд миний хувьд ч Говь-Алтайн АН-ын удирд­ла­гуудын хувьд ч баяртай бай­сан гэд­гээ хэлэх ёстой.

-Говь-Алтай аймагт нэг нам дангаараа 73 жил ноёрх­­сон. Энэ ноёрхлыг түл­хэн унагасан түүх тантай хол­бог­­дож үлдлээ. Говь-Алтайн сон­­­гуульд ялсан нууц чинь юу вэ. Та заавал хариулахыг бо­­­доорой.

-Нуугаад байх тийм айхтар нууц гэж юу байх вэ. (инээв). Ямар ч сонгуулийн ялалтын гол үндэс нь иргэдийн өөрсдийнх нь хүсэл тэмүүлэл л байдаг. Говь-Алтайн иргэдийн хувьд тэд үнэхээр Сүхбаатар аймаг шиг хөгжихийг бас иргэдийн өөрсдийг нь дарлаж биш тусалж дэмждэг боломж олгодог ухаа­лаг удирдлагатай болохыг л хүсч байсанд ялалтын үр дүн бай­гаа юм. Алтайн иргэдийн энэ хү­сэлтийг МАН олж хараагүй. Тэд өнөө л хуучин дарга адил барилаараа сонгуульд орол­цож өмнөх шиг даргыг шүт­нэ, тэдний хэлсэн үгэнд хуур­тана гэсэн уламжлалт тех­нологи хэрэглэсэн. Тэд Ал­тайн иргэдийг өмнөх шигээ мэдээлэлгүй гэж андуурсан. Ха­рин бидний хувьд аль болох ир­гэ­дийнхээ хүсэл сонирхлыг мэ­дэрч тулгамдаж буй асуудлыг нь хэрхэн хамтдаа шийдэж болох вэ, ямар зохицуулалт хий­вэл үр дүнтэй байх талаар л ярилцаж хэлэлцэж явсан. Бүр ма­най ухуулагчид айлуудаар орж тулгамдаж буй асуудлууд юу байна, түүнийг чинь ший­дэ­хийн тулд аймгийн удирд­лага тантай хамтарч ямар ар­га хэмжээ авах боломжтой, ши­нэч­лэлийн Засгийн газрын төв­шинд нийтлэг ямар асууд­луудыг шийдэх вэ, орон нут­гийн төсвийг иргэд өөрсдөө мэд­дэг болсоноор иргэнд өөрт нь эрх мэдэл ирж байгаа зэ­рэг сургалтуудыг хамт хийж бай­сан. Жишээ нь, Есөнбулаг су­мын Баяншанд баг дээр гэхэд л манай ухуулагчид багийн төсвийг нийтээрээ хэрхэн хэ­лэл­цэх, түүгээр багийн тул­гамдсан асуудал болох өрхийн эм­нэлгийн байршлыг өөрчлөх, өрхийн аж ахуйг яаж дэмжих гэх мэтийн асуудлыг сургалт байдлаар ухуулж байсан. Орон нутаг өөрийн хөрөнгөөр хийж чадахгүй том бүтээн байгуулалт болох аймгийг төв замтай хол­бох, дулааны цахилагаан станц­тай болох, цэвэр ус татах зэрэг аж­луудыг шинэчлэлийн Засгийн газартайгаа хамтарч эхлүүлж, эхнээс нь дуусгах бодитой тө­лөвлөгөөнүүдийг үзүүлсэн бас са­нал авсан. Харин МАН агуу түүх­тэй намаа дэмжээрэй гээд ца­гаан хоолойтой автобусаар айм­гийн төвөөр л давхиж бай­сан учраас л иргэд биднийг дэмж­сэн. Алтайн иргэд ингэж  ший­дэл хамтдаа гаргадаг, бо­ди­той судалгаанд суурилсан, үйл­чилгээ үзүүлж чадна гэдгээ илэр­хийлж чадсан багт л эрх мэд­лээ итгэж өглөө гэж ойлгож болно.

-Тэгвэл Ерөнхийлөгчийн яриад байдаг ухаалаг төрийн та­лаар л та нар сурталчилгаа хий­сэн гэсэн үг үү?

-Бид сурталчилгаа хийсэн гэ­хээсээ иргэд үнэхээр ухаалаг төр­тэй байхыг хүсч байсан уч­раас л Ерөнхийлөгчийн дэвшүүл­сэн ухаалаг төрийн зарчимтай адил бодлого хөтөлбөртэй бай­гаа Говь-Алтай аймгийн АН-ын багийг сонголоо гэж бид дүг­нэсэн. Магадгүй МАН ч ир­гэдийн энэ хүслийг мэдэрч бай­с­ан ч Ерөнхийлөгчийг АН-ын гаралтай гэдэг утгаар энэ бод­логыг дэмжихийг хүсээгүй байх. Түүнээс Говь-Алтайн МАН-ын удирдлагуудын хам­гийн эмзэг цэг болох хариуц­лага хүлээдэггүй дарга ангитай бол­чихсон, тэдний амьдрал айм­гаасаа хэд дахин хурдтай хөг­жиж байдгийг шударга гишүүд нь хүлээн зөвшөөрч л байсан. Ерөн­хийлөгч Ц.Элбэгдорж ухаа­лаг төрийн нэг гол зарчим бол хариуцлага тооцдог, хууль хэ­рэгжүүлдэг төр юм гэсэн. Энэ бол Ерөнхийлөгч нийт ир­гэ­­дийн хүслийг л нэгтгэж илэр­хийл­сэн юм байна гэж харсан.

-Одоо Говь-Алтайг танай нам удирдах нь. Ухаалаг тө­рийн зарчмуудыг тэнд шууд хэ­рэгжүүлэх нь гэж ойл­го­лоо?

-Иргэдээсээ сонс. Иргэдээрээ шийдүүл гэж Ерөнхийлөгч хэл­сэн. Бид иргэдээ сонссон уч­раас тэд АН-тай хамтарч ажил­лаж асуудлаа шийдэхээр шийд­жээ. Тэгэхээр ухаалаг тө­рийн зарчмыг Говь-Алтайд тууш­тай баримталж ажиллана. Говь-Алтайн олон нийтэд ха­маа­ралтай дүрэм журмууд байн­га судалгаан дээр суурилж гар­даг, хариуцлагын хатуу тог­толцоотой, олон нийтэд нээлт­тэй байж иргэдийн саналыг байн­га авдаг тийм удирдлагын тогтолцоо руу шилжинэ гэд­гийг аймгийн намын дарга Ам­галанбаатар алтайчуудад ам­ласан. Төв нам, шинэчлэлийн Зас­гийн газар ч дэмжиж ажил­лана.