Сая нэг муу дураак яааваа. Гадамжинд шаал танихгүй дураак барьж авснаа чам шиг хөдөөний хөөсөн мантуунуудаас болж хот маань муухай болжээн гэж авдаг гэнээ. Хуцжаагаа шүү хотод орж ирээд арав гаруй жил болоод шаал хотын хүн болчоод байхад. За тэрчяаху. Саяхнаас энэ улс төрч, дарга марга хүмүүс дандаа гэр хорооллынхон утаа гаргаж байна, газраа зарж байр бариулахгүй байна гэж ярьдаг болж. Утаа гаргахгүй гээд хөлдөж үххүү дээ. Чадкуу за гээд хэлчмээр санагдаад байдаг болж. Бас байранд орохыг хүсэлгүй яахав дээ. Хамгийн ихээр хүсэж байгаа шүү дээ. Ямар сайндаа “Нэг насаар гэр хороололд байснаас Нэг өдөр байранд байсан нь дээр” гэж цаад гудамжинд чинь дуулж байна шүү дээ. Энд гэр хороололд байгаа бидний зовлонг дулаан байранд байгаа дарга нар ойлгохуу даа.
Хэрвээ би байранд амьдарвал. Хамгийн түрүүнд халуун усанд орно. Бүүр шүршүүрт нь өдөржин зогсоно. Үгүй ээ өдөржин биш 2 өдөр зогсоно. Баннаа усаар дүүргэж байгаад хэвтэнэ. Тэхдээ биеэ хаана ч хүргэхгүй зөвхөн усан дээр хөвөөл аан. Хичнээн удаа за сайхан гэртээ харьж усанд орий гэх байранд амьдрагчдын үгийг сонсож атаархах мөртөө гэртээ харьж шарлахсандаа алчуур норгож байгаад цээжээ арчаад хэвтдэг байваа. Байранд амьдарч гэрээсээ гаралгүй хоёр хоног усанд хэвтээд намилзсан зөөлхөн арьстай амьтан байдгаараа цонхийгоод гарч ирвэл сүртэй шүү дээ.
Хэрвээ би байранд орвол. Хэд хоног орцныхоо үүдэнд зогсоно. Хүн амьтан ирэх, найзууд гэрээ заагаач гэхээр хотын төврүү гүйж очиж нэг орцны үүдэнд зогсож байгаад уулзах тийм сайхан хэрэг биш шүү дээ. Эртүүд нэг муу жижүүр бүр яах гээд энүүгээр эргэлдээд байгаан. Таануус тэр бункерээсээ хог могоо түүгээл болоом бишүү давраад байгаарай гэж авжээсэн. Таньдаг хүн амьтаны дэргэд тэгсэн бол яанаа. Өөрөө байранд орчихвол ёстой найз нөхдөө ирэхэд орцны жижүүрээ загнаад аан. Надад загнуулах ч хэн байхав тэхдээ орцны жижүүртээ нэг шил архи авж өгөөд 4 удаа хүний дэргэд загнана шүү гэж мэгээд тохироо хийнэ шүү дээ. Тэхдээ орцныхоо үүдэнд сэтгэл тэнэгэр зогсох хичнээн сайхан бэ. “Би байртай хөөөн” гээл аан. Хэн ч харсан орцныхоо үүдэнд хөөгдөж туугдахгүй. Найз нөхөд ирэхэд гэртээ л хэвтэж байдаг.
Би байртай болвол хамгийн түрүүнд зурагтаа асаана. Одооных шиг 5 суваг тархиа эргэтэл эргүүлээд суужаахгүй. 50 суваг тачигнатал эргүүлээд. Хэн нь хамгийн хурдан суваг солих вэ гэсэн тэмцээн зохиож бариад аан. Хурдан суваг солих нь бүгдийг үзэж амжих хамгийн шилдэг арга шүү дээ. Тэр олон сувгийг эргүүлэхгүй бол өөр юу хийх вэ аан. Зурагтаа шөнөжингөө үзнээ. Унтахаар хамаг гоё юм үзэлгүй алдчих гээд байгаам шиг санагдаад угаасаа ч нойр хүрэхгүй биз. Бараг л 5 суваг дээр зэрэг кино үзчих юм шиг санагдаад байгаам даа. Над шиг том толгойтой киночин хүнд нэг кино үзнэ гэдэг арай л багадаад уйтгартай санагдаад байгаан.
Байранд орчихвол шууд бүх хувцасаа тайлж шидээд нудистуудын амьдарлаар амьдарна. Хэн дуртай нь гүйж орж ирээд байхгүй, бааж шээх гэж гарахгүй, бас дулаахан сайхан шүү дээ. Тэгээд би паарныхаа тэнд ерөөсөө очихгүй. Аль болох холуур явж сүрийг үзүүлнэ. Яагаад вэ гэхээр нэг насаараа тээнний өмнө бээвийн чичирч, амнаасаа уур савсуулан зогсож хувцасаа өмсөж байсан хүн чинь паартай байранд орвол хайнга биздээ аан. Бас шөнө босож гал түлж хамаг нүүр халуу шатаж бөгс хөлдчих гээд байсан өвлийн урт шөнүүд минээ чи баяртай шүү гэж чангаар хэлэх байсын. Нээрээ танайх нүүрс түлдэг, манайх паприйшиг түлдэг гэдэг үгийг яагаад тийм урам зоригтой хэлдэг гэж санана. Паприйшиг чинь лайтай асдаг бас лайтай илчтэй шүү дээ магтахгүй байхын аргагүй түлээ дээ.
Байртай болвол тэр жорлондоо бол амьдарсан ч болжээшд. Байн байн хөнгөнөөр бие засаад. Хуучин хурааж хурааж гарч гүйдэг байсан бол байрандаа нэг шажигнуулах газар л албаар дутуу тасалж байгаад хэд хэд бие заснаа заналтай гэгч нь. Өвлийн шөнө 30 гаруй градусын хүйтэнд дулаан хөнжилөөсөө гарч гүйн бие засах, бие засчаад хөлдөх шахсан бөгсөө дараад хөнжилдөө цагриглаж хэвтсэн олон харгис шөнүүд минь баяртай гэх нь байшд аан. Өвөлдөө хөлдуу ялгадас бөгс данхраадчаад, зун нь ялаа нь өргөж явчих гээд байдаг муу бор жорлонгоо санах ч гүй аан. Хөөрхий минь тэхдээ зун өтнүүдийх нь дээрээс пиавар хайлуулж шатааж алах ч бас зугаатай шүү. Байрныхаа дулаахан зөөлөвчтэй суултуур дээр сайхан өдөржин суунаа. Хөгжим сонсоод аягатай хоолоо барьчихсан. Дээгүүрээ идээл доошоо шууд гаргаал. Ёстой нэг цоорхой турба мэт суужаах нь байшд.
Даанч надад байранд амьдрах боломж даанч гарахгүй шинжтэй. Ёстой л нэг насаар гэр хороололд байснаас гээд дуулаад явахаас өөр сонголт үлдсэнгүй дээ. Уг нь энэ пиав уусан мөнгөө цуглуулвал 17 жилийн дараа байр авуул авах л юм шиг байлээ.
by Bor Shuvuu
Хэрвээ би байранд амьдарвал. Хамгийн түрүүнд халуун усанд орно. Бүүр шүршүүрт нь өдөржин зогсоно. Үгүй ээ өдөржин биш 2 өдөр зогсоно. Баннаа усаар дүүргэж байгаад хэвтэнэ. Тэхдээ биеэ хаана ч хүргэхгүй зөвхөн усан дээр хөвөөл аан. Хичнээн удаа за сайхан гэртээ харьж усанд орий гэх байранд амьдрагчдын үгийг сонсож атаархах мөртөө гэртээ харьж шарлахсандаа алчуур норгож байгаад цээжээ арчаад хэвтдэг байваа. Байранд амьдарч гэрээсээ гаралгүй хоёр хоног усанд хэвтээд намилзсан зөөлхөн арьстай амьтан байдгаараа цонхийгоод гарч ирвэл сүртэй шүү дээ.
Хэрвээ би байранд орвол. Хэд хоног орцныхоо үүдэнд зогсоно. Хүн амьтан ирэх, найзууд гэрээ заагаач гэхээр хотын төврүү гүйж очиж нэг орцны үүдэнд зогсож байгаад уулзах тийм сайхан хэрэг биш шүү дээ. Эртүүд нэг муу жижүүр бүр яах гээд энүүгээр эргэлдээд байгаан. Таануус тэр бункерээсээ хог могоо түүгээл болоом бишүү давраад байгаарай гэж авжээсэн. Таньдаг хүн амьтаны дэргэд тэгсэн бол яанаа. Өөрөө байранд орчихвол ёстой найз нөхдөө ирэхэд орцны жижүүрээ загнаад аан. Надад загнуулах ч хэн байхав тэхдээ орцны жижүүртээ нэг шил архи авж өгөөд 4 удаа хүний дэргэд загнана шүү гэж мэгээд тохироо хийнэ шүү дээ. Тэхдээ орцныхоо үүдэнд сэтгэл тэнэгэр зогсох хичнээн сайхан бэ. “Би байртай хөөөн” гээл аан. Хэн ч харсан орцныхоо үүдэнд хөөгдөж туугдахгүй. Найз нөхөд ирэхэд гэртээ л хэвтэж байдаг.
Би байртай болвол хамгийн түрүүнд зурагтаа асаана. Одооных шиг 5 суваг тархиа эргэтэл эргүүлээд суужаахгүй. 50 суваг тачигнатал эргүүлээд. Хэн нь хамгийн хурдан суваг солих вэ гэсэн тэмцээн зохиож бариад аан. Хурдан суваг солих нь бүгдийг үзэж амжих хамгийн шилдэг арга шүү дээ. Тэр олон сувгийг эргүүлэхгүй бол өөр юу хийх вэ аан. Зурагтаа шөнөжингөө үзнээ. Унтахаар хамаг гоё юм үзэлгүй алдчих гээд байгаам шиг санагдаад угаасаа ч нойр хүрэхгүй биз. Бараг л 5 суваг дээр зэрэг кино үзчих юм шиг санагдаад байгаам даа. Над шиг том толгойтой киночин хүнд нэг кино үзнэ гэдэг арай л багадаад уйтгартай санагдаад байгаан.
Байранд орчихвол шууд бүх хувцасаа тайлж шидээд нудистуудын амьдарлаар амьдарна. Хэн дуртай нь гүйж орж ирээд байхгүй, бааж шээх гэж гарахгүй, бас дулаахан сайхан шүү дээ. Тэгээд би паарныхаа тэнд ерөөсөө очихгүй. Аль болох холуур явж сүрийг үзүүлнэ. Яагаад вэ гэхээр нэг насаараа тээнний өмнө бээвийн чичирч, амнаасаа уур савсуулан зогсож хувцасаа өмсөж байсан хүн чинь паартай байранд орвол хайнга биздээ аан. Бас шөнө босож гал түлж хамаг нүүр халуу шатаж бөгс хөлдчих гээд байсан өвлийн урт шөнүүд минээ чи баяртай шүү гэж чангаар хэлэх байсын. Нээрээ танайх нүүрс түлдэг, манайх паприйшиг түлдэг гэдэг үгийг яагаад тийм урам зоригтой хэлдэг гэж санана. Паприйшиг чинь лайтай асдаг бас лайтай илчтэй шүү дээ магтахгүй байхын аргагүй түлээ дээ.
Байртай болвол тэр жорлондоо бол амьдарсан ч болжээшд. Байн байн хөнгөнөөр бие засаад. Хуучин хурааж хурааж гарч гүйдэг байсан бол байрандаа нэг шажигнуулах газар л албаар дутуу тасалж байгаад хэд хэд бие заснаа заналтай гэгч нь. Өвлийн шөнө 30 гаруй градусын хүйтэнд дулаан хөнжилөөсөө гарч гүйн бие засах, бие засчаад хөлдөх шахсан бөгсөө дараад хөнжилдөө цагриглаж хэвтсэн олон харгис шөнүүд минь баяртай гэх нь байшд аан. Өвөлдөө хөлдуу ялгадас бөгс данхраадчаад, зун нь ялаа нь өргөж явчих гээд байдаг муу бор жорлонгоо санах ч гүй аан. Хөөрхий минь тэхдээ зун өтнүүдийх нь дээрээс пиавар хайлуулж шатааж алах ч бас зугаатай шүү. Байрныхаа дулаахан зөөлөвчтэй суултуур дээр сайхан өдөржин суунаа. Хөгжим сонсоод аягатай хоолоо барьчихсан. Дээгүүрээ идээл доошоо шууд гаргаал. Ёстой нэг цоорхой турба мэт суужаах нь байшд.
Даанч надад байранд амьдрах боломж даанч гарахгүй шинжтэй. Ёстой л нэг насаар гэр хороололд байснаас гээд дуулаад явахаас өөр сонголт үлдсэнгүй дээ. Уг нь энэ пиав уусан мөнгөө цуглуулвал 17 жилийн дараа байр авуул авах л юм шиг байлээ.
by Bor Shuvuu
