Аяны үргэлжлэх хугацаа: 2015.10.20-12.29

Монголын шинэ үеийн түүхэнд болсон онцгой чухал үйл явдлуудыг хүүхэд залууст  хүргэх, эх оронч үзэл төлөвшүүлэх   зорилготой “Эх түүхээр аялахуй” аян нь Монголын Үндэсний Музейд  2015.10.20-ны өдөр нээлтээ хийлээ. Аяны хүрээнд “БНМАУ-ын  тусгаар тогтнолын тухай бүх ард түмний  санал хураалт-70 жил” үзэсгэлэнг олон нийтэд дэлгэн үзүүллээ. Уг үзэсгэлэнд БНМАУ-ын Ерөнхий Сайд,  Маршал Х.Чойбалсангийн цүнх, тамхины мөнгөн хайрцаг, лац, гарын тэмдэг, лацны лав, өмхүүр цавуу, бичгийн хавтас, Монгол Улсын Тусгаар Тогтнолын төлөө аймаг,  сумын иргэдээс гаргасан илэрхийлэлүүд, Тусгаар тогтнолын тухай найраглал,  Бүх Ард Түмний Санал Асуулгын Төв Комиссын дарга, БНМАУ-ын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга Г.Бумцэндийн цэрэг өмд, цамц, Бүх Ард Түмний Санал Асуулгын Төв Комиссын гишүүн, МАХН-ын Төв Хорооны Улс Төрийн Товчооны гишүүн С.Янжмаагийн бичгийн хэрэглэл, дипломат пасспорт,  холбогдох баримт бичгүүд, зураач Д.Гомбосүрэн “Тусгаар тогтнол”, “10 дугаар сарын 20-ны өдрийг санагтун” ухуулах хуудас  гэх мэт Монголын Үндэсний Музейгээс 20 үзмэр, эд өлөг, ухуулах хуудас, уран зураг, Үндэсний Төв Архиваас 41 ширхэг гэрэл зураг, баримт бичиг   зэргийг дэлгэн үзүүлж, үзэсгэлэнг хүндэт зочид төлөөлөгчид болон ард иргэд  хүрэлцэн ирж үзэж сонирхлоо.

 “Монгол бахархлын өдөр” буюу 2015.11.11-ны өдрийн 11.00 цагт Монгол Улсын Соёлын Гавъяат Зүтгэлтэн, ОУ-ын хүүхдийн 6-н удаагийн шагналт, хүүхдийн зохиолч Жамбын Дашдондог эцэг эхчүүд, багш нарт зориулж “Зөв монгол хүүхдийг номоор хөгжүүлэх боломж” лекцээ үнэ төлбөргүй уншиж, өнөөгийн нөхцөлд хүүхэд хөгжүүлэх шинэ гарцын талаар хөндөн ярина. Мөн өөрийн зохиосон шүлэг, үлгэр, дууны ертөнцөөр та бүхнийг аялуулж, бага насны тань гэрэлт өдрүүдтэй золгуулана. Лекцийн үеэр зохион байгуулагдах шинэ номынхоо үзэсгэлэн худалдаанд та бүхнийг урьж байна.     

“Эх түүхээр аялахуй” аян:
 

гэсэн түүхэн үйл явдалтай холбоотой өрнөх бөгөөд  Монголчууд тусгаар тогтнол, бүрэн эрхэт байдлаа хамгаалан туулж өнгөрүүлсэн  түүхэн бодит үнэнийг энэхүү аянаар үзэж сонирхож болно.

Бүх нийтийн санал асуулгын өдөр

БНМАУ-ын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдээс 1945 оны 09 дүгээр сарын 21-ны өдрийн 76 дугаар хурлаас тогтоол гаргаж,  “Бүх ард түмний саналыг тус улсын  нутаг дэвсгэр дээр 10 дугаар сарын 20-ны өдөр нэгэн зэргээр гаргуулахаар тогтоосугай” хэмээн заажээ. Мөн “Санал гаргах хуудсан дээр тавьсан өөрийн овог, нэрийн доор “зөвшөөрөх” буюу “татгалзах” хоёрын аль нэгийг бичиж, гарынхаа үсгийг зур. Хэрвээ бичиг мэдэхгүй бол баруун гарынхаа эрхий хурууг дар” гэж заасны дагуу санал хураах ажил явагдсан байдаг. Ийнхүү монголын ард түмэн өөрсдийн асар их хүчин чармайлтын үр дүнд ”Тусгаар улс” гэдгээхүлээн зөвшөөрүүлж чадсан билээ.

Монгол бахархлын өдөр

Их эзэн Чингис хааны төрсөн өдрийг “Үндэсний бахархлын өдөр” болгон зарлаж, Монгол хүн бүр эх орон, ард түмэн, эзэн хаан, түүх шастираараа бахархаж, гэр бүл, үр хүүхэддээ үндэсний эх соёл, уламжлалаа өвлүүлэхэд энэ өдрийг зориулж байхыг нийт иргэддээ уриалсан билээ. Монголын төр Их хааныхаа мэндэлсэн огноог ёсчлох, уг өдрийг “Үндэсний бахархлын өдөр” болгон тэмдэглэж, хойч үедээ хэвшүүлэх нь манай улс үндэстэн, Их Монгол Улсыг залгамжлагчдын хувьд ихээхэн ач холбогдолтой юм” гэж Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж  зарлиг гаргахдаа онцолжээ. Ерөнхийлөгч зарлигтаа:

"-Ажлын хэсгийн дүгнэлт болон Монгол Улсын Шинжлэх ухааны Академиас өргөн барьсан саналыг үндэслэн Чингис хаан-Тэмүжиний мэндэлсэн огноог билгийн тооллын гуравдугаар жарны усан морин жил буюу 1162 оны өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгний өдөр хэмээн үзсүгэй. Их хааны мэндэлсэн өдрийг "Монгол бахархлын өдөр" гэж нэрийдэж,  бүх нийтээр ёслон тэмдэглэж байсугай" гэсэн байна.

Үндсэн хууль баталсан өдөр

            1924 оны 11 сарын 26-ны өдөр  Монгол Улсын анхдугаар Үндсэн хуулийг баталж, Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсыг тунхагласан юм. Үндсэн хууль боловсруулах комиссын  төслийг Улсын Анхдугаар Их хуралд оролцсон Халх дөрвөн аймаг, дөрвөд хоёр аймаг, их шавь, Алтай ба Хөвсгөлийн урианхайн хошууд, ардын цэргийн ангиудаас сонгогдож ирсэн 77 төлөөлөгч 20 гаруй хоног хэлэлцсэний эцэст Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын анхны Үндсэн хуулийг баталсан түүхтэй.       

Ардчиллын анхны цуглаан

            1989 оны арванхоёрдугаар сарын 10. Энэ өдөр Ардчилсан хувьсгалын гол хөдөлгөгч хүч, түүчээ нь болсон МоАХ анхны албан ёсны цуглаанаа хийж,  Монголын төр засаг, эрх баригчдад хандан улс төрийн шаардлага тавьсан өдөр.Мөн 12 дугаар сарын 7-нд Ховдын Багшийг дээд сургуулийн оюутнууд улс төрийн жагсаал хийжбайжээ.  Ингээд 12 дугаар сарын 10-ны өдөр буюу Олон улсын хүний эрхийн өдрөөр Хүүхэд залуучуудын соёлын төвийн өмнө анхны цуглаанаа хийж, МАХН-ын Төв хорооны YII Бүгд хурал, БНМАУ-ын АИХ-ын YIII чуулганд хандаж, 13 зүйл бүхий улс төрийн шаардлага өргөн барихаар болсноо олон нийтэд сонордуулсан байна.

Үндэсний тусгаар тогтнолоо сэргээсэн өдөр

            1911 оны 12 дугаар сарын 29-ны өдөр Монголчууд Манж гүрнээс салж, бие даан тусгаар тогтнож, төр улсаа сэргээн тунхаглаж буйгаа дэлхий дахинд албан ёсоор зарлаж, VIII Богд Жавзандамба хутагтыг Монгол Улсын эзэн хаанаар өргөмжилсөн билээ.Энэ бол тусгаар тогтнол, үндэсний эрх чөлөөний үнэ цэнийг олон жилийн турш хүсэж байсан монгол хүн бүрийн магнай тэнийж, сэтгэлд нь нар гийсэн түүхэн үйл явдал байв. Үндэсний хувьсгал нь монголчуудын сүүлийн 300 жилд тохиосон хамгийн том түүхэн үйл явдал байжээ.

Ийнхүү Монголын Үндэсний Музейгээс зохион байгуулж буй 3-н сарын турш үргэлжлэх аянд та бүхнийг  идэвхитэй оролцож, музейд зочлохыг урьж байна.

МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ МУЗЕЙ
Жуулчны гудамж-1, Улаанбаатар-14201
Монгол улс
Факс:976-1-326802
Утас:328539, 70110913
E-майл:nmm@nationalmusuem.mn
Веб сайт:www. nationalmusuem.mn