Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Монголын бурхан шашны төв хийгээд томоохон хийдүүдийн хамба лам нарыг өчигдөр хүлээн авч уулзлаа. Хамба лам нар нэгэн баяртай мэдээ дуулгаж бас хүсэлт тээсээр иржээ. Бурхан багшийн биеийн хэсэг болох эрдэнийн их шарил олон жил нууцлагдан хадгалагдаж байсныг илрүүлсэн байна. Абтай сайн хан 1587 онд III Далай ламтай уулзаж, Буддын шашин дэлгэрүүлэх үедээ нэгэн томоохон шүтээнийг залж байсан бөгөөд энэ нь одоо Богд хааны ордон музейд хадгалагдаж байгаа бурхан багшийн шүд хэмээх үзмэр мөн болох нь олон ном сударт дурдагдаж, судалгаагаар гарч иржээ. Хэд хоногийн өмнө уутан дотор хадгалагдан үлдсэн уг шүтээнийг илрүүлсэн бөгөөд хажуудаа Ерөнхий сайд агсан Гэндэнгийн сайтар хадгалан, хамгаалахыг даалгасан даалгавар бичигтэйгээ олдсон байна. Бурхан багшийн шүд соёо буюу пэлдэн нь эрдэнийн үрэл болон хувирсан байсан аж. Монголын томоохон лам нар цуглаж, ном уншихад уг үрлээс гэрэл цацарч, олноороо өсч үржсэн байна.
Цаг үеийн шалтгаанаас болж нууцлан хадгалагдан үлдсэн уг шүтээн энэ цаг үед ийнхүү гарч ирсэн нь маш бэлэг дэмбэрэлтэй хэрэг боллоо гэдгийг Гандантэгчинлэн хийдийн хамба Д.Чойжамц уулзалтын үеэр тэмдэглээд, Монголчуудын үйлийн үр тэгширч буян заяа дэлгэрч буйн хэлбэр гэлээ. Засаг төр нь ч тогтвортой, ирээдүйн хөгжил дэвшлийн их бэлгэдэл юм хэмээн олзуурхаж, монголын ард түмэнд их хувь заяа тохиолоо гэдгийг ч онцолж байв. Тиймээс энэ шүтээнийг олон нийтэд үзүүлж, хүртээл болгох асуудлыг Засгийн газрын зүгээс анхаарч өгөхийг хүсэлтийг Ерөнхий сайдад тавилаа.
Ерөнхий сайд С.Батболд ихээхэн бэлэг дэмбэрэлтэй мэдээ дуулгаж ирсэн хамба лам нарт талархаад, энэ сайхан шүтээнийг ард түмний хүртээл болгох тэдний саналыг дэмжлээ. Чиг үүргийн дагуу холбогдох асуудлыг БСШУ-ы сайдад хариуцуулж, түүх соёлын үнэт өвийн хувьд хосгүй үнэт ангилалд оруулж, хадгалж хамгаалахад шаардлагатай холбогдох хууль тогтоомж гаргаж болохыг ч тэмдэглэлээ. Олон нийтийн хүртээл болгохын тулд тулгарах асуудлыг шийдэх ажлын хэсэг буюу комисс байгуулах бэлтгэлийг хангаж, ойрын үед Засгийн газрын хуралдаанд оруулж ирэх үүрэг даалгаврыг холбогдох албан тушаалтнуудад өглөө.
Ийм сайхан шүтээнийг өдий болтол хадгалж, бидэнд үлдээсэн өвгөд дээдэстээ талархаж, бас хувь тавилантай ард түмэндээ баяр хүргэж буйгаа ч Засгийн газрын тэргүүн уулзалтын төгсгөлд онцлон тэмдэглэсэн юм. Мөн бурхан багшийн шүтээнийг Монголд залагдаж байх үеийн түүхэн баримтыг хадгалан үлдсэн Хөвсгөл аймгийн Жаргал сумын харьяат О.Бадмаадорж гуай ч энэ үеэр хүрэлцэн ирсэн байсан бөгөөд Ерөнхий сайд түүнд бас баяр хүргэлээ.
Буддын шашинтай дэлхийн улс орнуудад бурхан багшийн шүтээний талаар ихээхэн судлагдаж, Хятадад бурхан багшийн гавлын ясны хэсэг, хурууны үе, шүд нь байдаг гэж ярьдаг бол, Шриланкад мөн бурхан багшийн шүд байдгийг ч тэмдэглэдэг. Энэхүү шүтээн нь нэг талаар Монгол улсаа дэлхийд сурталчлах хэлбэр ч болж болохыг энд цугларсан хамба лам нар онцолж байлаа.
Улсын Их Хурлын тухай хуулийн заалт болон Улсын Их Хурлын тогтоолыг хүчингүй болгов
Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалт Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх тухай маргааныг дахин хянан шийдвэрлэх Үндсэн хуулийн цэцийн их суудлын хуралдаан өчигдөр боллоо.
Хуралдаанаас тогтоол гарч, Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалтад “гэмт үйлдлийнх нь явцад, эсхүл гэмт хэргийн газарт эд мөрийн баримттай нь баривчилж, улмаар бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх тухай саналыг Улсын ерөнхий прокурор Улсын Их Хуралд оруулсан;” гэж заасан нь Үндсэн хуулийн Хорин есдүгээр зүйлийн 3 дахь хэсгийн “Улсын Их Хурлын гишүүн гэмт хэрэгт холбогдсон тухай асуудлыг Улсын Их Хурлын чуулганаар хэлэлцэж, бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. ...”, Арван дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн “... хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна.”, мөн зүйлийн 2 дахь хэсгийн “Хүнийг ... эрхэлсэн ажил, албан тушаал... -аар нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно. ...”гэснийг тус тус зөрчсөн байх тул Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалт болон Үндсэн хуулийн цэцийн 2011 оны 03 дугаар дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзсэн Улсын Их Хурлын 2012 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 05 дугаар тогтоолыг тус тус хүчингүй болгож, уг маргааныг эцэслэн шийдвэрлэлээ.
Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэрийн үндэслэл хэсэгт “Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалт нь Үндсэн хуулийн Хорин есдүгээр зүйлийн 3 дахь заалтын агуулгыг хэт явцууруулж, хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байх нийтлэг зарчимд харшилсан шинжийг агуулсан бөгөөд гэмт хэрэгт холбогдсон Улсын Их Хурлын гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх эсэхийг Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх, улмаар Улсын Их Хурлын гишүүн гэмт хэрэг үйлдсэн эсэхийг тогтоох боломжийг хязгаарлаж байна.” гэж тэмдэглэжээ.
Цаг үеийн шалтгаанаас болж нууцлан хадгалагдан үлдсэн уг шүтээн энэ цаг үед ийнхүү гарч ирсэн нь маш бэлэг дэмбэрэлтэй хэрэг боллоо гэдгийг Гандантэгчинлэн хийдийн хамба Д.Чойжамц уулзалтын үеэр тэмдэглээд, Монголчуудын үйлийн үр тэгширч буян заяа дэлгэрч буйн хэлбэр гэлээ. Засаг төр нь ч тогтвортой, ирээдүйн хөгжил дэвшлийн их бэлгэдэл юм хэмээн олзуурхаж, монголын ард түмэнд их хувь заяа тохиолоо гэдгийг ч онцолж байв. Тиймээс энэ шүтээнийг олон нийтэд үзүүлж, хүртээл болгох асуудлыг Засгийн газрын зүгээс анхаарч өгөхийг хүсэлтийг Ерөнхий сайдад тавилаа.
Ерөнхий сайд С.Батболд ихээхэн бэлэг дэмбэрэлтэй мэдээ дуулгаж ирсэн хамба лам нарт талархаад, энэ сайхан шүтээнийг ард түмний хүртээл болгох тэдний саналыг дэмжлээ. Чиг үүргийн дагуу холбогдох асуудлыг БСШУ-ы сайдад хариуцуулж, түүх соёлын үнэт өвийн хувьд хосгүй үнэт ангилалд оруулж, хадгалж хамгаалахад шаардлагатай холбогдох хууль тогтоомж гаргаж болохыг ч тэмдэглэлээ. Олон нийтийн хүртээл болгохын тулд тулгарах асуудлыг шийдэх ажлын хэсэг буюу комисс байгуулах бэлтгэлийг хангаж, ойрын үед Засгийн газрын хуралдаанд оруулж ирэх үүрэг даалгаврыг холбогдох албан тушаалтнуудад өглөө.
Ийм сайхан шүтээнийг өдий болтол хадгалж, бидэнд үлдээсэн өвгөд дээдэстээ талархаж, бас хувь тавилантай ард түмэндээ баяр хүргэж буйгаа ч Засгийн газрын тэргүүн уулзалтын төгсгөлд онцлон тэмдэглэсэн юм. Мөн бурхан багшийн шүтээнийг Монголд залагдаж байх үеийн түүхэн баримтыг хадгалан үлдсэн Хөвсгөл аймгийн Жаргал сумын харьяат О.Бадмаадорж гуай ч энэ үеэр хүрэлцэн ирсэн байсан бөгөөд Ерөнхий сайд түүнд бас баяр хүргэлээ.
Буддын шашинтай дэлхийн улс орнуудад бурхан багшийн шүтээний талаар ихээхэн судлагдаж, Хятадад бурхан багшийн гавлын ясны хэсэг, хурууны үе, шүд нь байдаг гэж ярьдаг бол, Шриланкад мөн бурхан багшийн шүд байдгийг ч тэмдэглэдэг. Энэхүү шүтээн нь нэг талаар Монгол улсаа дэлхийд сурталчлах хэлбэр ч болж болохыг энд цугларсан хамба лам нар онцолж байлаа.
Улсын Их Хурлын тухай хуулийн заалт болон Улсын Их Хурлын тогтоолыг хүчингүй болгов
Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалт Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх тухай маргааныг дахин хянан шийдвэрлэх Үндсэн хуулийн цэцийн их суудлын хуралдаан өчигдөр боллоо.
Хуралдаанаас тогтоол гарч, Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалтад “гэмт үйлдлийнх нь явцад, эсхүл гэмт хэргийн газарт эд мөрийн баримттай нь баривчилж, улмаар бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх тухай саналыг Улсын ерөнхий прокурор Улсын Их Хуралд оруулсан;” гэж заасан нь Үндсэн хуулийн Хорин есдүгээр зүйлийн 3 дахь хэсгийн “Улсын Их Хурлын гишүүн гэмт хэрэгт холбогдсон тухай асуудлыг Улсын Их Хурлын чуулганаар хэлэлцэж, бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. ...”, Арван дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн “... хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна.”, мөн зүйлийн 2 дахь хэсгийн “Хүнийг ... эрхэлсэн ажил, албан тушаал... -аар нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно. ...”гэснийг тус тус зөрчсөн байх тул Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалт болон Үндсэн хуулийн цэцийн 2011 оны 03 дугаар дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзсэн Улсын Их Хурлын 2012 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 05 дугаар тогтоолыг тус тус хүчингүй болгож, уг маргааныг эцэслэн шийдвэрлэлээ.
Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэрийн үндэслэл хэсэгт “Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.9.1 дэх заалт нь Үндсэн хуулийн Хорин есдүгээр зүйлийн 3 дахь заалтын агуулгыг хэт явцууруулж, хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байх нийтлэг зарчимд харшилсан шинжийг агуулсан бөгөөд гэмт хэрэгт холбогдсон Улсын Их Хурлын гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх эсэхийг Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх, улмаар Улсын Их Хурлын гишүүн гэмт хэрэг үйлдсэн эсэхийг тогтоох боломжийг хязгаарлаж байна.” гэж тэмдэглэжээ.
