Хойноос ирээд хот минийх, хотонд ороод хуц минийх гэдэг үгтэй утга дүйх нөхцөл байдал өнөөдөр манайд нүүрлээд байна. Эдгээр урилгагүй, зочид хэн болохыг та бүхэн мэдэж байгаа. Энэ бол барилгын ажил эхлэхтэй зэрэгцэн урд хөршөөс вагон вагоноороо орж ирж буй хятад ажилчид. Монголчууд барилгаа барьж чадахгүй, архиа уугаад өдөржин зүгээр суучихдаг хэмээн томоохон компаниуд Монголоосоо илүүтэйгээр хятад ажилчдыг өөрсдөө урьж, залан авчирсаар... Хятадууд Монголын барилгын салбарыг бүхэлд нь эзэрхийлээд багагүй хугацаа өнрөрч байна.
Хамгийн гол нь эдгээр хятад ажилчид төрөлх нутагтаа хүн алсан, хүчин хийсэн гэх мэт нарсанд багагүй хугацааг өнгөрөөж шороон түмэн
хүн амынхаа дунд багтах шингэхгүйдээ тулсан нийгмийн хүнд гарууд байдаг гэх сураг чих дэлддэг. Түүнчлэн гагцхүү барилгын салбараар үл барам өөрсдөдөө зориулан хоолны газруудыг олноор бий болгож, цаашилбал томоохон худалдааны төвүүдийн лангууг хүртэл тэд эзэгнэжээ.
Эрдэс баялагтай ордуудыг маань булаасан тэд монгол хүний ажлын местийг булааж, удахгүй газар нутаг, дараагаар нь эмс охид нь манайх гээд сууж байхыг үгүйсгэх арга алга. Албан бус тоогоор манай улсад 20 мянга орчим хятад иргэн ажиллаж амьдарч байгаа гэсэн тоо байна. Тэдний зарим нь "бусдаар бол бууз хуушуур шиг явъя" гэдэг шиг мөрөөрөө наймаагаа хийгээд хал балгүй явж байгаа Харин нөгөө хэсэг нь хаана, хэний нутагт байгаа гэдгээ умартан ёстой л "нарсны" зангаа гарган дургүйг нь хүргэсэн нэгнийг иргэн ч бай, цагдаа ч бай хамаагүй гөвшиж байна.
Хужаа нарт шаардлага тавьсан хоёр цагдааг хэвтэрт ортол зодсон нэгэн жишээг сануулья. Sку huррег mаrкеt-ийн хамгаалагчид Хятадуудад зодууллаа гэсэн мэдээллийн дагуу эргүүлийн офицер дүүргийн Цагдаагийн хэлтсийн ахлах дэслэгч нар очиж шалгахад хятад ажилчид цагдаагийн албан хаагчийн тавьсан шаардлагыг эсэргүүцэж, мод чулуу барин дайрч эргүүлийн машины салхины шилийг хагалсан хэрэг гарч байсан юм. Хятад ажилчидийн эмх замбараагүй үйлдэл хийх болсон учир шалтгаан нь барилга дээр хятад ажилчид хажуу талын обьектод зөвшөөрөлгүй нэвтэрснийг хамгаалагч хориглосонд уурсахдаа тэд нийлж байгаад хамгаалагчийг нэвширтэл гөвшсөн байх юм.Харин хамгаалагч холбогдох байгууллагуудад өргөдөл гаргаснаар цагдаа нар ирж тэдэнд шаарддага тавьтал хятад ажилчид бөөнөөрөө сүх заазуур мэт хүйтэн зэвсэг барин гарч ирж хоёр цагдаагийн толгойг хагалсан байгаа юм. Зодуулсан цагдаагийн нэг нь тархи нь хагарч, удаан хугацаагаар ухаан ороогүй. Харин нөгөө цагдаагийн хэд хэдэн хавирга хугарч, давсаг хагарсан учраас хагалгаанд орсон байв.
Тэгвэл монгол хүн өөрийн нутаг дэвсгэр дээрээ энэ мэт харийнханд зодуулсан хэд хэдэн хэрэг сүүлийн хэд хоногт ээлж дараалан гарлаа. Эхний хэрэг нь өнгөрсөн бямба гаригт Гэрлэх ёслолын ордны урд талд буюу хуучнаар хүүхдийн паркийн хашаанд баригдаж байсан барилга дээр ажиллаж байсан 200-гаад хятад иргэн нийлэн хоёр монгол иргэнийг бүлэглэн зодсон явдал юм. Тэдгээр хужаа нар хоёрхон монгол иргэнийг зодохдоо амьд үлдээх шинжгүй байсан тул зодуулсан хоёр иргэн амиа аврахын тулд зугтсаар хүн хөдөлгөөнтэй гудамжинд гүйн гарч амь аврагджээ. Зодуулсан хоёр иргэний нэгийнх нь толгой олон хагарч 10-аад оёдол тавиулсан байгаа бол нөгөөгийнх нь хувьд арматурын төмрөөр олон удаа нүдүүлсэн учраас мах нь тасарсан гэсэн оноштой эмчлүүлж байгаа аж Арматурын төмөр нь хүний махыг тасартал цохидог учраас энэ хүний хувьд тахир дутуу болох магаддалтай байгаа гэнэ. Ийнхүү өмнөдийн түрэмгийлэгчдийн гайгаар идэр насны нэгэн залуу хөдөлмөрийн чадвараа алдаж, насаараа групптэй амьдрах дээрээ тулаад байна. Эдгээр хятад ажилчдыг МСS групп ажиллах хүч болгон оруулж ирсэн байна. Мөн “Энержи Ресурс” компанийн Ухаа худаг дахь Хятад жолооч Монгол залуугийн амь насыг хөнөөсөн
хэрэг уржигдар 15 цагийн үед гарлаа. Тодруулбал, Өмнөговь аймгийн Цогтцэций суманд уг уурхайд хэлмэрчээр ажиллаж байсан Монгол залууг Хятад жолооч санаатайгаар дайрч, амийг нь бүрэлгэсэн байна. Гэмт этгээд Монгол залууг ухарч дайрсан бөгөөд хэрэг үйлдмэгцээ зугтжээ. Түүнийг орон нутгийн цагдаагийнхан зугтсанаас нь хойш хоёр цагийн дараа архидан согтуурч байхад нь баривчилсан байна. “Энержи Ресурс” компанид хэлмэрчээр ажиллаж байгаад амиа алдсан хохирогч 25-хан настай цэл залуухан нэгэн байжээ. Эдгээр хэргүүдийг цагдаагийн байгууллагаас үргэлжлүүлэн шалгаж байгаа аж Энэ мэт Монгол хүн өөрсдийн нутаг дэвсгэр дээрээ гадны балмад этгээдүүдийн гарын шүүс болсоор байна. Дээрээс нь өдрөөс өдөрт вагоноор ирэх хужаа нарын тоо толгой хэрээс хэтэрч, тэднээс буцаад явдаг нь бараг л үгүй. Манай улсад үйлдэгдэж буй гэмт хэргийн багагүй хувийг тэдний үйлдсэн хэрэг эзлэх боллоо. Хаанаас юу хийх гэж ирснээ мартсан тэдэнд энэ улсын эзэн нь хэн бэ гэдгийг сануулах цаг нь болжээ. Урд хөршөөс татан оруулж ирсэн эдгээр хятад ажилчдаа даруулгатай байлгах тал дээр ажиллах хүч татаж буй компаниуд ч хариуплага хүлээх хэрэгтэй гэдгийг энд сануулья.
С.Од
Эх сурвалж: "Улаанбаатар Таймс"
Хамгийн гол нь эдгээр хятад ажилчид төрөлх нутагтаа хүн алсан, хүчин хийсэн гэх мэт нарсанд багагүй хугацааг өнгөрөөж шороон түмэн
хүн амынхаа дунд багтах шингэхгүйдээ тулсан нийгмийн хүнд гарууд байдаг гэх сураг чих дэлддэг. Түүнчлэн гагцхүү барилгын салбараар үл барам өөрсдөдөө зориулан хоолны газруудыг олноор бий болгож, цаашилбал томоохон худалдааны төвүүдийн лангууг хүртэл тэд эзэгнэжээ.
Эрдэс баялагтай ордуудыг маань булаасан тэд монгол хүний ажлын местийг булааж, удахгүй газар нутаг, дараагаар нь эмс охид нь манайх гээд сууж байхыг үгүйсгэх арга алга. Албан бус тоогоор манай улсад 20 мянга орчим хятад иргэн ажиллаж амьдарч байгаа гэсэн тоо байна. Тэдний зарим нь "бусдаар бол бууз хуушуур шиг явъя" гэдэг шиг мөрөөрөө наймаагаа хийгээд хал балгүй явж байгаа Харин нөгөө хэсэг нь хаана, хэний нутагт байгаа гэдгээ умартан ёстой л "нарсны" зангаа гарган дургүйг нь хүргэсэн нэгнийг иргэн ч бай, цагдаа ч бай хамаагүй гөвшиж байна.
Хужаа нарт шаардлага тавьсан хоёр цагдааг хэвтэрт ортол зодсон нэгэн жишээг сануулья. Sку huррег mаrкеt-ийн хамгаалагчид Хятадуудад зодууллаа гэсэн мэдээллийн дагуу эргүүлийн офицер дүүргийн Цагдаагийн хэлтсийн ахлах дэслэгч нар очиж шалгахад хятад ажилчид цагдаагийн албан хаагчийн тавьсан шаардлагыг эсэргүүцэж, мод чулуу барин дайрч эргүүлийн машины салхины шилийг хагалсан хэрэг гарч байсан юм. Хятад ажилчидийн эмх замбараагүй үйлдэл хийх болсон учир шалтгаан нь барилга дээр хятад ажилчид хажуу талын обьектод зөвшөөрөлгүй нэвтэрснийг хамгаалагч хориглосонд уурсахдаа тэд нийлж байгаад хамгаалагчийг нэвширтэл гөвшсөн байх юм.Харин хамгаалагч холбогдох байгууллагуудад өргөдөл гаргаснаар цагдаа нар ирж тэдэнд шаарддага тавьтал хятад ажилчид бөөнөөрөө сүх заазуур мэт хүйтэн зэвсэг барин гарч ирж хоёр цагдаагийн толгойг хагалсан байгаа юм. Зодуулсан цагдаагийн нэг нь тархи нь хагарч, удаан хугацаагаар ухаан ороогүй. Харин нөгөө цагдаагийн хэд хэдэн хавирга хугарч, давсаг хагарсан учраас хагалгаанд орсон байв.
Тэгвэл монгол хүн өөрийн нутаг дэвсгэр дээрээ энэ мэт харийнханд зодуулсан хэд хэдэн хэрэг сүүлийн хэд хоногт ээлж дараалан гарлаа. Эхний хэрэг нь өнгөрсөн бямба гаригт Гэрлэх ёслолын ордны урд талд буюу хуучнаар хүүхдийн паркийн хашаанд баригдаж байсан барилга дээр ажиллаж байсан 200-гаад хятад иргэн нийлэн хоёр монгол иргэнийг бүлэглэн зодсон явдал юм. Тэдгээр хужаа нар хоёрхон монгол иргэнийг зодохдоо амьд үлдээх шинжгүй байсан тул зодуулсан хоёр иргэн амиа аврахын тулд зугтсаар хүн хөдөлгөөнтэй гудамжинд гүйн гарч амь аврагджээ. Зодуулсан хоёр иргэний нэгийнх нь толгой олон хагарч 10-аад оёдол тавиулсан байгаа бол нөгөөгийнх нь хувьд арматурын төмрөөр олон удаа нүдүүлсэн учраас мах нь тасарсан гэсэн оноштой эмчлүүлж байгаа аж Арматурын төмөр нь хүний махыг тасартал цохидог учраас энэ хүний хувьд тахир дутуу болох магаддалтай байгаа гэнэ. Ийнхүү өмнөдийн түрэмгийлэгчдийн гайгаар идэр насны нэгэн залуу хөдөлмөрийн чадвараа алдаж, насаараа групптэй амьдрах дээрээ тулаад байна. Эдгээр хятад ажилчдыг МСS групп ажиллах хүч болгон оруулж ирсэн байна. Мөн “Энержи Ресурс” компанийн Ухаа худаг дахь Хятад жолооч Монгол залуугийн амь насыг хөнөөсөн
хэрэг уржигдар 15 цагийн үед гарлаа. Тодруулбал, Өмнөговь аймгийн Цогтцэций суманд уг уурхайд хэлмэрчээр ажиллаж байсан Монгол залууг Хятад жолооч санаатайгаар дайрч, амийг нь бүрэлгэсэн байна. Гэмт этгээд Монгол залууг ухарч дайрсан бөгөөд хэрэг үйлдмэгцээ зугтжээ. Түүнийг орон нутгийн цагдаагийнхан зугтсанаас нь хойш хоёр цагийн дараа архидан согтуурч байхад нь баривчилсан байна. “Энержи Ресурс” компанид хэлмэрчээр ажиллаж байгаад амиа алдсан хохирогч 25-хан настай цэл залуухан нэгэн байжээ. Эдгээр хэргүүдийг цагдаагийн байгууллагаас үргэлжлүүлэн шалгаж байгаа аж Энэ мэт Монгол хүн өөрсдийн нутаг дэвсгэр дээрээ гадны балмад этгээдүүдийн гарын шүүс болсоор байна. Дээрээс нь өдрөөс өдөрт вагоноор ирэх хужаа нарын тоо толгой хэрээс хэтэрч, тэднээс буцаад явдаг нь бараг л үгүй. Манай улсад үйлдэгдэж буй гэмт хэргийн багагүй хувийг тэдний үйлдсэн хэрэг эзлэх боллоо. Хаанаас юу хийх гэж ирснээ мартсан тэдэнд энэ улсын эзэн нь хэн бэ гэдгийг сануулах цаг нь болжээ. Урд хөршөөс татан оруулж ирсэн эдгээр хятад ажилчдаа даруулгатай байлгах тал дээр ажиллах хүч татаж буй компаниуд ч хариуплага хүлээх хэрэгтэй гэдгийг энд сануулья.
С.Од
Эх сурвалж: "Улаанбаатар Таймс"
