Бөөр нь хэвлийн хөндийд, цээжний арванхоёрдугаар, бүсэлхийн гуравдугаар нугалмуудын хооронд байрладаг 10-12 см урттай, 4-5 см өргөн, хүний биеийн жингийн 0.5 хувийг эзлэх 150 гр орчим жинтэй хос эрхтэн юм. Маш ховор тохиолдолд төрөлхийн эмгэг, ганц бөөртэй хүн оношлогддог. Бөөр нь гадуураа бүрхүүл хальсаар хучигдсан, холтослог ба тархилаг давхраа бүхий цуллаг эрхтэн, Гол судаснаас (aorta ) салаалсан бөөрний тараагуур судсаараа (renal artery) цусаар хангагддаг, бусад эрхтнүүдээс хорь дахин илүү цусан хангамжтай эрхтэн гэдэг. Бөөрний бүтэц үйл ажиллагааны нэгж нь нефрон юм. Бөөр тус бүр 1.2 сая орчим нефроныг агуулдаг аж.
Бөөр таны бие махбодод ямар үүргийг гүйцэтгэх вэ...
1. Шээс үүсгэх.
2. Дотоод шүүрлийн үйл ажиллагаанд оролцдог. Тухайлбал, бөөрнөөс ялгардаг эритропоиэтин даавар нь ясны чөмгөөс цусны улаан эсийг чөлөөлж, цусны эргэлтэд оруулснаар биед хүчилтөрөгч сайн зөөвөрлөгдөх ач холбогдолтой.
3. Цусны даралтыг зохицуулдаг. Бөөрнөөс судас нарийсгах үйлчилгээтэй ренин, ангиотензин- “2" болон, судас өргөсгөдөг кинин, калликреин зэрэг биологийн идэвхт бодис дааврууд, простагландинууд ялгарч цусанд ордог. Хэвийн үед бөөр эдгээр бодисыг тэнцүү хэмжээгээр ялгаруулдаг тул, бөөр эрүүл хүнд даралт ихсэх зовиур илэрдэггүй.
4. Ус давсны солилцоонд оролцдог. Бөөрний үйл ажиллагаа хямарч муудсанаас болж, биед усны тэнцвэр алдагдах нь биеийг маш хүнд байдалд хүргэдэг.
5. Эрдэс бодисын солилцоонд чухал үүрэгтэй. Бие махбодын үйл ажиллагаанд онцгой шаардлагатай кальци, фосфорын зохистой хэмжээг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
6. Уургийн солилцоонд оролцоно. Бөөрнөөс ялгардаг лизосом ферментийн нөлөөгөөр уургийн молекулууд амин хүчлүүд болон задарч, бөөрний бүтэц үйл ажиллагааны чухал нэгж болох тахир сувганцрын ханаар нэвчин цус руу зөөвөрлөгдөнө.
7. Бөөр нь бие махбодын хүчил суурийн тэнцвэрийн зохицуулгад оролцоно. Бодисын солилцооны үр дүнд биед үүссэн органик ба органик биш илүүдэл хүчлүүдийг биеэс гадагшлуулах замаар уг зохицуулгад оролцдог аж.
8. Бидний ууж хэрэглэсэн эмийн бодис, чихрийн илүүдлийг биеэс гадагшлуулдаг.
Дорны анагаах ухааны ном зохиолд. Бөөр нь биеийн тулгуур багана эрхтэн, биед тамирыг үүсгэн үйлддэг. Өөхөөр хучигдсан чих мэт хэлбэртэй, хар хүрэн өнгөтэй цул эрхтэн. Бөөр усан махбодтой, сэрүүн хүйтэн нь бөөрийг өвчлүүлэх шалтгаан болох ба өвчин нь хүйтэн чанартай гэж дурдсан байдаг. Бөөр хийн оронд оршмой. Бөөрний харьяат сав эрхтэн нь давсаг, цэцэг эрхтэн нь чих гэсэн нь бөөр, чих хоёр харилцан холбоотой болохыг хэлсэн ажгуу.
Тэгвэл анагаах ухаан Аппортын хам шинж гэх бөөрний эмгэгийг нээсэн нь дорны анагаах ухааны онолын сургаалыг, шинжлэх ухааны судалгаагаар батлан нотолж буйн хэрэг ээ. Тэгүүнчлэн бөөр, зүрх хоёрын зүрх нь анагаагдахдаа илүү гэж Хөвсгөл аймгийн их эмч жорвон Дармаа агсны гар бичмэлд бичигдэн үлдсэн нь эмч болоод, хэн бүхэнд бодууштай чухал мөрдлөг мэт санагднам.
Монголын номч аугаа их өвөг дээдсийн билэг билгийн дээд эрдэм ухааныг гайхан биширмүй. Сожид нямын жилхор, монголоор анагаан үйлдэгч наран мандлын найралт, Халмын сэртан, бөөрний алтан тан зэрэг олон алдартай эм тангийн найралт нь бөөрний өвчин эмгэгийг сайтар анагаан илааршуулж байгаа үр дүнг, шинжлэх ухааны судалгаа шинжилгээ батлан харуулж буйд жирийн эмч би бишрэн талархдаг.
Бөөрний өвчнүүдийн үед гарах ерөнхий шинж тэмдгүүд:
-Халуурах
-Өвдөлт. Бөөрний харалдаа ар нуруу руу болон баруун, зүүн таллан өвдөх буюу хэвлий рүү өвдөлт дамжих
-Олон удаа, ойр ойрхон багаар шээх
-Гэнэт шээс хүрэх Шээс улайх, үнэртэй болох нь бөөрний хурц үрэвслийн үед ихэвчлэн тохиолддог.
-Бөөрний архаг өвчнүүдийн үед даралт ихсэх амархан ядрах бие сульдах бага зэрэг халуурах дотор муухайрах, бөөлжис хүрэх хавагнах шөнө шээх толгой өвдөх толгой эргэх цус багадах арьс загатнах хараа муудах зэрэг шинж тэмдгүүд илэрдэг.
-Бөөрний хурц, архаг аль ч хэлбэрийн өвчлөлийн үед шээсний хэмжээ ихсэх шээсний хувийн жин багасах, шээсээр уураг, нян гарах Бөөрний үйл ажиллагаа хямарч өвчлөх нь өвлийн улиралд ихэсдэг.
-Хэрвээ таны биед Дээрх шинж тэмдгүүдээс илэрвэл эмчид үзүүлж, оношлуулж эмчлүүлэх нь туйлын чухал. Энх тунх жаргалтай амьдралын алтан түлхүүр эрүүл мэнд тань, хүмүүн таны билэг оюун лугаа хүйн холбоотой...
Бөөрний өвчин үүсгэх шалтгаанууд:
-Хувийн болон бэлгийн ариун цэвэр муу сахиснаас шээс бэлгийн замаар халдвар авах
-Шээсээ удаан хугацаагаар барих
-Бөөр, шээсний замд саад үүсэх
-Бөөр, шээс ялгаруулах замд чулуу байх,
-Гажиг хөгжил
-Гэмтэх бэртэх
-Химийн бодисоор хордох, хүнд металлын давсууд гэх мэт
Эмийн бодисыг удаан хугацаагаар замбараагүй хэрэглэх, антибиотик, өвчин намдаагч эмүүд, тухайлбал,аспирин, адвил, эмийн бодисоос харших гэдэсний үрэвсэл-колит мухар олгойн үрэвсэл түрүү булчирхайн үрэвсэл, хоолойны өвчин-ангина өндгөвчний үрэвсэл. Бөөрний архаг үрэвслийн 80 хувьд хоёр бөөр үрэвсэнэ.
Бөөрөнд сайн хүнсний бүтээгдэхүүнүүд Байцаа, дуяа-celery, лууны сахэл-asparagus, шийгуа, өргөст хэмх, алим, гадил, нэрс, анис, анисны шүүс, таван салааны ундаа, саримс, лууван зэрэг жимс, хүнсний ногоо бөөрөнд хамгийн тустай хүнс юм. Амьтны гаралтай уураглаг хүнсийг багасгах шаардлагатай. Шар буурцаг- soybeans, ногоон вандуй, бөөрөн шошнууд-kidney beans, хавтгай шош-lentels, шар будаа- millet зэрэг ургамлын гаралтай уураг, элбэг хэрэглэх нь зүйтэй. Ямааны Сүү, мах зохимжтой.
Хориглох хүнсний зүйлс:
Хонь, үхэр, адууны мах, чихэр, чихэрлэг зүйлс, импортоор ирдэг бяслаг, шоколад, кофе, лаазалсан загасны мах болон бусад бүтээгдэхүүнүүд, давс, архи, дарс.
Г.Цэнд-Аюуш /их эмч/
