УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос өчигдөр Төрийн ордны “Г” танхимд хэвлэлийн бага хурал хийлгэлээ.
“Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай” хууль батлагдан гарсантай холбогдуулан хийж буй энэхүү хэвлэлийн хуралд УИХ-ын АБГБ-ын байнгын хорооны дарга Я.Батсуурь, УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр, Х.Тэмүүжин нар оролцлоо.
Эхлээд УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр хууль батлагдан гарах болсон үндэслэл, зорилго чиглэлийн талаар ярьж, дараа нь УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин уг хуулийн ач холбогдол, үндсэн үзэл баримтлал, дагалдан гарсан зарим хуулийн тухай болон хууль эрх зүйн орчны талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг сэтгүүлчдэд өгсөн юм.
Түүнчлэн УИХ-ын гишүүн Я.Батсуурь, энэхүү хуультай уялдан цаашид ямар хуулиуд УИХ-аас гаргах бололцоотой талаар ярьж, шүүх эрх мэдлийн шинэтгэлийн талаарх зарим санал бодлоо хэлсэн.
Ингээд хэвлэлийн хурлын үеэрх мэдээллийг болон уг хуультай холбогдсон зарим мэдээллийг хүргэе.
УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин, Ж.Сүхбаатар, Э.Бат-Үүл, Я.Батсуурь, Ж.Энхбаяр, Х.Баттулга, Л.Гантөмөр Д.Энхбат, С.Оюун нарын гишүүд өнгөрөгч 2010 онд “Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай” хуулийн төслийг боловсруулан анх УИХ-д өргөн мэдүүлсэн юм.
Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос уг хуулийн төсөл дээр ажиллах Ажлын хэсгийг байгуулан, ахлагчаар нь УИХ-ын гишүүн Су.Батболд томилогдсон байна. Ингээд Ажлын хэсэг бүтэн хоёр жилийн хугацаанд хуулийн төсөл дээр ажиллаж, хууль 2012 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар батлагдан гараад байна.
Энэ хууль батлагдан гарснаар одоогоор зохицуулалт, хяналтгүй хэрэгжиж буй нийтийн албан тушаалтны албан үүрэгтэй зөрчилдсөн хувийн сонирхлыг хориглох, хязгаарлах, зохицуулах эрх зүйн үндэс бүрдэж байгаа аж.
Ингэснээр нэг талаас төрийн албан тушаалтныг тодорхой баримтгүй “хардаж”, төрийн албаны нэр хүндийг гутаах, нөгөө талаас албан тушаалтан албаны бүрэн эрхээ хувийн сонирхолдоо урвуулан ашиглаж, өөртөө болон бусдад давуу байдал олгох замаар авлигад холбогдохгүй байх урьдчилсан нөхцөлийг бий болгох, сэргийлэх зэрэг ач холбогдолтой болж байна.
Уг хуулийг дагалдан Төрийн албаны тухай хуульд өөрчлөлт, Эрүүгийн хуульд нэмэлт, Авлигын эсрэг хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан хуулиуд мөн батлагдсан юм.
Энэ хуульд заасан нийтийн албан тушаалтан гэж Төрийн улс төрийн, захиргааны, тусгай албаны удирдах болон гүйцэтгэх албан тушаалтан, Төрийн үйлчилгээний албаны удирдах албан тушаалтан, төрийн, орон нутгийн өмчийн болон төрийн, орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн удирдах албан тушаалтан, хууль тогтоомжийн дагуу, эс бөгөөс улсын болон орон нутгийн төсвөөс санхүүжилт авч төрийн тодорхой чиг үүргийг түр буюу байнга гүйцэтгэж байгаа төрийн бус байгууллагын удирдах албан тушаалтанг ойлгож болох юм байна.
Хуульд зааснаар бол, албан тушаалтан аж ахуйн нэгжийн улсын бүртгэлд Хувиараа эрхлэх аж ахуй гэж бүртгүүлсэн, жилийн орлого нь 10 сая төгрөгөөс хэтрэхгүй, эсвэл зөвхөн газар тариалангийн бүтээгдэхүүн, ойн аж ахуй, амьтан үржүүлэг, орон нутгийн жуулчлал, сургалтын үйл ажиллагаанаас орлого олдог бол албан тушаалтан үүнийгээ давхар эрхэлж болохоор тусгаж өгсөн нь шинэ зүйл юм байна.
Хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлгийг нийтийн албан тушаалтан /төрийн албан тушаалтан/ анх шинээр албанд орохдоо гаргаж өгнө. Жил бүрийн 2 дугаар сарын 15-ны дотор шинэчилж гаргаж өгч байхаар оруулж өгчээ.
Албан тушаалтан нь албан үүргээс чөлөөлөгдсөнөөс хойш 2 жилийн хугацаанд сонирхлын зөрчил үүсч болох дараахь үйл ажиллагаа явуулахыг хориглохоор заасан байна.
Жишээ нь: урьд гүйцэтгэж байсан албан үүрэгтэй нь холбоотой байсан аж ахуйн нэгж, байгууллагад ажиллах, урьд ажиллаж байсан байгууллагатай гэрээ, контракт байгуулах, тухайн байгууллагаас олгодог зөвшөөрлийг хүсэх, урьд ажиллаж байсан байгууллагын өмнө аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдийг төлөөлөх гэх мэт.
Хуулийг 2012 оны 07 дугаар сарын 15 ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөх юм.
“Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай” хууль батлагдан гарсантай холбогдуулан хийж буй энэхүү хэвлэлийн хуралд УИХ-ын АБГБ-ын байнгын хорооны дарга Я.Батсуурь, УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр, Х.Тэмүүжин нар оролцлоо.
Эхлээд УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр хууль батлагдан гарах болсон үндэслэл, зорилго чиглэлийн талаар ярьж, дараа нь УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин уг хуулийн ач холбогдол, үндсэн үзэл баримтлал, дагалдан гарсан зарим хуулийн тухай болон хууль эрх зүйн орчны талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг сэтгүүлчдэд өгсөн юм.
Түүнчлэн УИХ-ын гишүүн Я.Батсуурь, энэхүү хуультай уялдан цаашид ямар хуулиуд УИХ-аас гаргах бололцоотой талаар ярьж, шүүх эрх мэдлийн шинэтгэлийн талаарх зарим санал бодлоо хэлсэн.
Ингээд хэвлэлийн хурлын үеэрх мэдээллийг болон уг хуультай холбогдсон зарим мэдээллийг хүргэе.
УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин, Ж.Сүхбаатар, Э.Бат-Үүл, Я.Батсуурь, Ж.Энхбаяр, Х.Баттулга, Л.Гантөмөр Д.Энхбат, С.Оюун нарын гишүүд өнгөрөгч 2010 онд “Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай” хуулийн төслийг боловсруулан анх УИХ-д өргөн мэдүүлсэн юм.
Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос уг хуулийн төсөл дээр ажиллах Ажлын хэсгийг байгуулан, ахлагчаар нь УИХ-ын гишүүн Су.Батболд томилогдсон байна. Ингээд Ажлын хэсэг бүтэн хоёр жилийн хугацаанд хуулийн төсөл дээр ажиллаж, хууль 2012 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар батлагдан гараад байна.
Энэ хууль батлагдан гарснаар одоогоор зохицуулалт, хяналтгүй хэрэгжиж буй нийтийн албан тушаалтны албан үүрэгтэй зөрчилдсөн хувийн сонирхлыг хориглох, хязгаарлах, зохицуулах эрх зүйн үндэс бүрдэж байгаа аж.
Ингэснээр нэг талаас төрийн албан тушаалтныг тодорхой баримтгүй “хардаж”, төрийн албаны нэр хүндийг гутаах, нөгөө талаас албан тушаалтан албаны бүрэн эрхээ хувийн сонирхолдоо урвуулан ашиглаж, өөртөө болон бусдад давуу байдал олгох замаар авлигад холбогдохгүй байх урьдчилсан нөхцөлийг бий болгох, сэргийлэх зэрэг ач холбогдолтой болж байна.
Уг хуулийг дагалдан Төрийн албаны тухай хуульд өөрчлөлт, Эрүүгийн хуульд нэмэлт, Авлигын эсрэг хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан хуулиуд мөн батлагдсан юм.
Энэ хуульд заасан нийтийн албан тушаалтан гэж Төрийн улс төрийн, захиргааны, тусгай албаны удирдах болон гүйцэтгэх албан тушаалтан, Төрийн үйлчилгээний албаны удирдах албан тушаалтан, төрийн, орон нутгийн өмчийн болон төрийн, орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн удирдах албан тушаалтан, хууль тогтоомжийн дагуу, эс бөгөөс улсын болон орон нутгийн төсвөөс санхүүжилт авч төрийн тодорхой чиг үүргийг түр буюу байнга гүйцэтгэж байгаа төрийн бус байгууллагын удирдах албан тушаалтанг ойлгож болох юм байна.
Хуульд зааснаар бол, албан тушаалтан аж ахуйн нэгжийн улсын бүртгэлд Хувиараа эрхлэх аж ахуй гэж бүртгүүлсэн, жилийн орлого нь 10 сая төгрөгөөс хэтрэхгүй, эсвэл зөвхөн газар тариалангийн бүтээгдэхүүн, ойн аж ахуй, амьтан үржүүлэг, орон нутгийн жуулчлал, сургалтын үйл ажиллагаанаас орлого олдог бол албан тушаалтан үүнийгээ давхар эрхэлж болохоор тусгаж өгсөн нь шинэ зүйл юм байна.
Хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлгийг нийтийн албан тушаалтан /төрийн албан тушаалтан/ анх шинээр албанд орохдоо гаргаж өгнө. Жил бүрийн 2 дугаар сарын 15-ны дотор шинэчилж гаргаж өгч байхаар оруулж өгчээ.
Албан тушаалтан нь албан үүргээс чөлөөлөгдсөнөөс хойш 2 жилийн хугацаанд сонирхлын зөрчил үүсч болох дараахь үйл ажиллагаа явуулахыг хориглохоор заасан байна.
Жишээ нь: урьд гүйцэтгэж байсан албан үүрэгтэй нь холбоотой байсан аж ахуйн нэгж, байгууллагад ажиллах, урьд ажиллаж байсан байгууллагатай гэрээ, контракт байгуулах, тухайн байгууллагаас олгодог зөвшөөрлийг хүсэх, урьд ажиллаж байсан байгууллагын өмнө аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдийг төлөөлөх гэх мэт.
Хуулийг 2012 оны 07 дугаар сарын 15 ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөх юм.
