Европ тив хөлдөж бай­на. Франц улсад л гэхэд ца­сан шуурганы улмаас -10 хэм хүртэл хүйтэрч, их хэм­жээ­ний цас унажээ. Алдарт Эй­фе­лийн цамхаг цантан цайрч, хүйтэн жавар тус ул­сын 41 мужид “ноёлж” бай­на.

Италийн Ром, Венец хо­туу­дад цасны улмаас суваг хөлд­сөнөөс гадна Балканы уулсаар дөрвөн метр цасан бүр­хүүл тогтож, -22 хэм хүрч хүйтэрчээ. Хүйтнээс болж Украинд маш олон хүн амь нас, эрүүл мэндээрээ хо­хирч байна. Тус улсад 131 хүн хөлдөж, амиа алдсан бол 1800 иргэн эмнэлэгт хүр­гэгдсэн гэнэ. Хүмүүс гадаа байтугай гэртээ осгож байгаа аж. Ойрын үед Крымд -36 хэм хүртэл хүйтэрч, рекорд тог­тоосон байна.

Саяхан л дэлхийн хүн ам хэт халалт, бүгчим агаараас болж амиа алдацгааж байсан. Шинэ жилийн өдрүүдэд хүр­тэл өвөл огт болохгүй мэт Ев­ропын ихэнх орнуудад бо­роо орж байсан билээ. Гэ­тэл хүссэн юм хүзүүгээр тат­на гэгчээр цас ихээр унан цо­чир хүйтэрч, европчуудыг сан­даргаж эхэллээ.

Чухам юунаас болж ингэт­лээ хүйтрэх болов? Мета­фи­­­з­и­­кийн онол, майягийн зөг­­­нө­лийг хойш тавиад, эр­­дэмт­­дийн судалгааг со­нирхъё. Тэд­­ний үзэж буй­гаар энэ бүхэнд дэлхийн ду­­лаа­­рал бу­­руу­тай гэнэ. Ялан­­­гуяа ма­­най гарагийн хойд ха­­гас дахь да­лайн усны хэт ха­­­л­алт ийм хүйтрэлийг үүс­­­гэ­сэн аж.

Юуны түрүүнд уур амьс­гал өм­нө нь хэрхэн өөрч­лөгд­дөг байс­ныг авч үзье. Европт өвөл ихэвчлэн эх газар, эр­гэн тойрны усны даралт эрс ял­гаатай болоход буюу нэг­дүгээр сарын дундуур эхэлдэг бай­жээ. Исландын дээр тогт­вортой нам даралтын бүс үүсч, өмнөд хэсэгт Азорын ар­луудад хүчтэй даралтын урс­гал бий болдог байна. Энэ эсрэг циклон нь хэдэн мянган километр үргэлжилсэн их орон зайд тархдаг бөгөөд хоёр том хуй салхи бие бие­тэй­гээ нэгдэж, Европыг ду­лаан, чийглэг агаараар хан­га­даг.

Эдгээр хуй салхи дорно зүгт циклон үүсгэж, цагийн зүүний эсрэг эргэн, эхлээд ду­лааны урь оруулж, Арк­ти­кийн хүйтэн агаарыг сорж авдаг аж. Үүнтэй хол­боо­той­гоор цас их ордог байна. Гэвч хуй салхи алгуурхан дүүрч, агаарын урсгал хүйтэн, хуу­рай болдог бөгөөд Си­бирьт хүрч, тэндхийн жавар буюу өвлийн эсрэг циклонтой нэгд­дэг байжээ.

Харин одоо бүх зүйл эс­рэ­гээрээ эргэжээ. Энэ жил дэлхийн хойд хэсгийн ус­ны хэм ердийнхөөс илүү бү­лээн байсныг эрдэмтэд олж тогтоосон байна. Үүнд Бал­тын тэнгис, умард тэнги­сүүд ч багтсан аж. Далай, тэнгисийн усны хэм өндөр байснаас болж, өвөл оройтож эхэлсэн байна.

Альфред Вегенерийн нэ­рэм­жит туйлын судалгааны хү­рээлэн, Гельмгольцын газ­рын судалгааны төвийн мэр­гэ­жилт­нүүдийн үзэж байгаагаар мөсний хэмжээ багасч, усны хэм өндөр байс­наас болж, агаарын хэвийн урс­гал өөрчлөгджээ. Бүлээн ус агаарыг халааж, дээш дэг­дэнэ. Жирийн үед умард да­лай­нууд мөсөөр хучигдсан бай­даг учраас ийм зүйл огт тохиож байгаагүй юм.

Тэгвэл 2010 онд Брита­нийн Рэдингийн их сур­гуу­лийн ажилтан Майкл Блэк­берн өвлийн эхээр, мөн зун агаарын урсгал хэ­сэг ху­га­цаанд зогсож бай­на гэ­сэн таамаглал дэвшүүлжээ. Үү­­нээс болж эсрэг, эерэг цик­лон нэгдэх нь багасч, хэт хүйт­рэл, эсвэл хэт халалт үүсдэг бай­на. Баруун Европ дээгүүр хуйн урсгал 150-200 км/цаг хурдтай шилждэг байсан бол одоо 30 км/цаг болтлоо буур­чээ. Агаарын урсгалын хурд саарсан шалтгааныг эр­­дэм­тэд одоогоор тогтоож ча­даагүй байна.

Тэгэхээр уур амьсгалын дээрх өөрчлөлтөөс болж ев­роп­­чууд төдийгүй бид ч гэсэн илүү хүйтэн өвөл, ган­тай зун байнга тохиох ма­гад­лалтай болжээ.

Хамгийн аюултай нь энэ хүйтрэл өвлийн улирлын хуга­цааг уртасгаж, мөн гэ­нэт урь оруулснаас болж, үерт автуулж мэднэ. Тиймээс ев­роп­чууд сайтар дулаалах, түүнч­лэн үерээс сэргийлэн ус­ны гутлаа бэлдэхийг сануу­лах болжээ.

Өглөөний сонин