Өчигдөр Монголын улс төрийн хоёр нам баяраа тэмдэглэн өнгөрүүллээ. Гэхдээ удахгүй “хоёр” биш “нэг” нам гэж хэлэх цаг ирж магадгүй нь. “МАН, МАХН сонгуульд эвсч оролцох талаар хэлэлцээд эхэлжээ” гэсэн мэдээлэл оны өмнө гарч байсныг уншигчид санаж байгаа биз ээ. Хоёр намын дарга уулзаж, сонгуульд эвсч орох шийдэлд үндсэндээ хүрсэн ч суудлын тоон дээрээ тохирч чадаагүй талаар өгүүлсэн байсан. Н.Энхбаярын тавьсан санал арай л “даварсан” байсан учир МАН хүлээж аваагүй гэх. Үүнээс хойш л хоёр намын “Хаа ч цуг” гэсэн нэртэй эмгэнэлт, инээдмийн жүжиг эхэлсэн түүхтэй.
“Хаа ч цуг”. Н.Энхбаяр энэ үгийг МАН-ын дарга С.Батболд, У.Хүрэлсүх нарт үйлдэл болгоноороо хэлсээр, ойлгуулсаар байна. Намынхаа нэг жилийн ойг “Эх орончдын баяр”-тай давхцуулсан нь ч МАН-д шахалт үзүүлэх зорилготой нь мэдээж.
Үнэндээ энэ хоёрыг угаасаа л тусдаа нам гэж итгэлтэй хэлэхэд хэцүү байсан билээ. Өчигдөр гэхэд л хоёулаа Д.Сүхбаатарын хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлэх гээд төв талбай дээр мөргөлдчихөж байгаа юм. Нэг хүн хоёр нам үндэслэн байгуулдаггүй л байхгүй юу. Нарийн яривал, энэ хоёр намын дэмжигчид нь ч нэг. МАХН МАН-аас /МАН, МАХН-аас ч юм уу/ өрх тусгаарласан цагаас хойш дэмжигчдээ “энерги хадгалагдах хууль”-ийн дагуу шилжүүлж байгаа. Ойлгомжтойгоор хэлбэл, өнгөрсөн хугацаанд МАН-аас гарсан, МАХН-д элссэн гишүүдийн тоо яг тэнцэнэ. Чухам ийм учраас хоёр нам сонгуульд эвсч орох нь ашигтай байгаа юм. Улс төрийн намуудын чансааг Ардчилсан нам тэргүүлж, МАН хоёрдугаарт, МАХН гуравдугаарт эрэмбэлэгдэх болсон. МАН, МАХН нэгдсэн тохиолдолд тэдний нэр хүнд АН-ынхаас давах магадлал бага ч гэсэн байгааг олон судалгаа харуулж буй юм.
Гэхдээ энд нэг учир бий. МАН-ын хувьд МАХН-тай эвсэх шалтгаан нь сонгуульд ялалт байгуулахад оршиж байгаа бол Н.Энхбаярын хувьд сонгууль чухал биш МАН-ыг гартаа оруулах явдал юм. Тэр энэ намаас хэрхэн зайлуулагдсанаа одоо болтол хорхойтой араандаа зуусаар яваа. Тиймээс сонгуульд эвсэж оролцох бол түүний хувьд зөвхөн “МАН-ын толгойд дахиан гарах” төлөвлөгөөнийх нь эхний хэсэг. Сонгуульд эвсчих л юм бол тэр хоёр намын нэгдлийн талаархи дараагийн төлөвлөгөөгөө хэрэгжүүлж эхэлнэ. У.Хүрэлсүх, С.Батболд хоёр нам доторх “МАХН-д сэтгэлтэй” гишүүдээ одоо ч гэсэн захирч чадахгүй, жижигхэн “сэтэр”-ээр аргамжих аядаж байгаа учир хоёр намыг нэгтгэх нь Н.Энхбаярт хэцүү биш.
Харин нэгэнт МАН-д ороод ирсэн тохиолдолд тэрбээр өшөө авах их ан өрнүүлэх нь тодорхой. Үүнд хамгийн түрүүнд У.Хүрэлсүх өртөнө. Зургийг нь Д.Сүхбаатарын талбай дээр залуучуудаар нь дэвслүүлж бахаа хангаад, дараа нь улс төрийн тавцангаас үүрд арчиж хаях байх. МАН, МАХН эвссэн тохиолдолд ийм зүйл болох нь зөвхөн цаг хугацааны асуудал. Түүний “Бөгс долоогч” гэсэн тодорхойлолтод багтсан бүх хүнийг ийм хувь заяа хүлээж байгаа. Ил хэлээгүй л болохоос Н.Энхбаяр одоо өөрийг нь даган харайлгаж яваа нөхдийг ч гэсэн дотроо бас л “Бөгс долоогч” гэж бодож байгаа нь тодорхой.
Харин Монгол Улсын хувьд эргээд 2008 оны сонгуулийн дараах айдас хүйдэс ноёлсон байдалд эргэж очно. Цалин нэм гэж хашгирахгүй, төв талбай дээрээ цуглан УИХ тар, Засгийн газар огцор гэж зоригтой дуугарч чадахгүй. Бүгд намын хүлээсэнд баригдан амаа үдүүлцгээнэ. Энэ бол Н.Энхбаярын хүсэл. Үнэндээ түүнд амаа үдүүлэхийг хүсээгүйдээ У.Хүрэлсүх өмнөөс нь эрсэлж боссон. Тухайн үед энэ үйлдэл ард түмний хүсэл зорилгыг илэрхийлж байсан юм. МАХН-ын /тухайн үеийн нэрээр/ дарга нь У.Хүрэлсүх болохоос илүү Н.Энхбаяр гэдэг хүнийг солих нь ард түмэнд чухал байсан болохоор тэр. Чухам энэ л Н.Энхбаярыг хамгийн их бухимдуулж байгаа байж ч мэднэ. Түүний хорхойтой араанд зуугдсан нь зөвхөн У.Хүрэлсүх болон “Бөгс долоогч” нар биш байж ч мэднэ…
Х.Батсайхан
