ШӨХТГ-аас өнгөрсөн онд үүрэн телефоны ком­па­ниудын үйл ажиллагааг шалгаж дүгнэлт гаргасан. Тэр үед “Мобиком”, “Юни­тел” зэрэг компаниудад тус бүрт 10 сая төгрөгийн тор­гууль ногдуулсан нь хэ­рэглэгчдийг төөрөгдүүлэх башир аргаар ашиг олсон гэх шалтгаантай.

Үнэндээ үүн шиг үнэн зүйл үгүй. Тэдний арга улам нарийсч, олон нийтээс зо­хих ашгаас хэтэрсэн мөнгө “хурааж” байгааг хүн бүр хэлж байна. Эдгээрээс хам­гийн цагаандаа гарсан нь “Мобиком”. Нэгэн үе үүрэн телефоны салбарт моно­по­лийн үүрэг гүйцэтгэж бай­сан энэ компани зах зээлд өр­сөлдөх тактик хэ­мээх сай­хан нэрээр булхай луйв­раа нуусаар өдийг хүрсэн.

“Мобиком”-ын хэрэг­лэгчдийн тоо өдөр ирэх тусам өсч байна. Гэхдээ өргөн цар хүрээтэйгээ адил үйлчилгээг хэрэглэгчдэд өгч чаддаггүй. Тухайлбал, хамгийн өргөн сүлжээтэй гэдэг рекламаар нүүр царай хийдэг ч суурин газруудаас холдмогц яриа тасалдаж, сонсогдохоо бо­­лино. Түүнчлэн баяр ёс­­лолын үеэр сүлжээний ачаа­лал даахгүй байна гэсэн мессэжийг байнга ирүүлнэ. Нэг үгээр “Мобиком”-оор үйлчлүүлсэн учраас баярын мэндчилгээ явуулахын тулд хүлээх хэрэгтэй болж байгаа юм. Бусад сүлжээ ч ийм байдаг юм болов уу гэтэл үгүй болж таарсан.

Мөн дараа төлбөрт хэ­рэг­лэгчдэд урамшуулал зар­­­ладаг нь дээрх шал­гал­таар нотлогдсон. Ийн­хүү монголчуудаас мөнгө сааж байгааг хяналтын бай­гуул­лагаас тогтоосоор байтал өдийг хүртэл арга хэмжээ аваагүй л байгаа.

Энэ талаар ШӨХТГ-ын хууль, хяналт зохи­цуу­­лалтын улсын бай­цаагч Л.Ган-Өлзийгөөс тод­­­­руулахад “Оны өмнө ма­­най байгууллага үүрэн телефоны компаниудад шал­­­галт хийсэн. Гэтэл үндэс­­­ний хэмээх нэрийг зүү­­сэн “Мобиком” компани хэрэглэгчдийг асар ихээр төөрөгдүүлж байгаа нь бат­­лагдсан. Тус компани дараа төлбөрт хэрэглэгчдэд урамшуулал гэж зарлаад хохироож байсан тул арван сая төгрөгөөр торгох арга хэмжээ авсан. Тухайлбал, урамшуулал нь суурь ху­раамжаасаа илүү гарсан то­хиолдолд хасагддаг юм билээ. Хэрэв хэрэглэгч 9000 мянган төгрөгийн суурь хураамжтай гэж бодоход ярьсан, яриагүй тухайн хү­ний суурь хураамжаас суут­гаж авдаг байсан байна.

Тэгэхээр энэ бүхнийг маш том зөрчил гэж ойлгох хэрэгтэй. Ном дүрмээрээ бол хэрэглэгч хэдэн ми­нут ярьсан хэрэглээгээ хя­нах ёстой. Гэтэл ийм бо­ломж байдаггүй учраас хэрэг­лэгч­дийг төөрөгдүүлж, шулж байгаа юм. Хэрэв тус ком­пани гаргасан зөрчлийг то­дор­хой заасан хугацаанд арилгахгүй бол бидэнд хаах хүртэл эрх нь байдаг шүү гэдгийг анхааруулах хэ­рэгтэй байх” гэлээ.

Тиймээс хэрэглэгчид “Мо­биком”-ын гоё, сайхан үгтэй, үйлчлүүлэгчээ дээ­дэл­сэн гэх утгатай рекламуудад итгэхэд бэрх гэхэд болно. Зах зээлийн бичигдээгүй хуу­лиар хэн сайн ажиллаж, чанартай, бусдаас ялгарах үйлчилгээгээр хэрэглэгчдээ татаж, өөрсдийгөө сур­тал­чилж чадсан нь тодрон гарах учиртай. Гэхдээ сурталчилгаа бодит ажил болох ёстой гэд­гийг “Мобиком” мэдэхгүй баймааргүй л юм.

Тэгээд ч бусдаас ялгарах юу ч үгүй, бараг дутах юмтай гэдгийг хэрэглэгчид хэлдэг. Тус  компанийн зү­гээс хүмүүст үзүүлж буй урам­шуулал нь 2500 төг­рө­гийн үнэтэй картаар утсаа цэ­нэглэхэд нэмэгдэж ордог 150 төгрөг л байна. Гэтэл “Юнител”, “Скайтел”-ын та­риф хамаагүй хямд хэр­нээ урамшуулал, бонус нь олон. Харин “Мо­биком” 150 нэгжээ 300 бол­годгийг үнэхээр ийм том компанийн хувьд гутамшиг гэж хэлэхээс өөр юу гэх вэ.

Тус компанийн тухайд Монголын үүрэн телефоны салбарт анхдагч болсон уч­раас хүн бүр сонирхож, тэд­ний сүлжээг сонгосон. Ийм утгаараа удаан жил барьсан дугаараа солихгүй байхыг хичээдэг олон зуун мянган хэрэглэгч бий. Гэхдээ өдгөө анхдагчийн байр суурь тийм ч хүчтэй биш. Бусад сүлжээний өрсөлдөх арга “монополь”-иос арай өөр, уян хатан. “Мобиком”-ыг явцгүй болсон гэдгийг тус компанийн захирал асан Д.Болор ч нотлоод өг­сөн. Тиймээс хэрэглэгчид тат­галзах эсэхээ шийдэх цаг иржээ.

Энэ компани Монголд ажиллаад 11 жилийн нүүр үзэж байгаа. Анх ажлаа эх­­лэхдээ “Мобиком”-оос өөр ямар ч үүрэн телефоны опе­ратор компани байх ёсгүй гэсэн тусгай нөхцөлтэйгээр гэрээгээ хийж байсан гэдэг. Тухайн үед манай зах зээл бага, хэрэглэгчийн тоо ч хязгаартай байсан бол өдгөө гар утас гэгч зүйл зүгээр л өдөр тутмын хэрэглээ болсон. Тэгээд ч манайхан аль нэг компанийн брэнд бус үйлчилгээгээр гангарахаа байтлаа юм үзэж, нүд тайлсан.

“Мобиком”-ын нэг үйл­чилгээ хүмүүсийн уурыг багагүй хүргэдэг. Энэ нь төрсөн өдрийн урам­шуул­лын 30 минутын ярианы эрх. Учир нь энэ эрх ту­хайн өдрийнхөө эхлэлтэй зэ­рэгцэн хэрэгжиж эхлэх нь тун ховор. Зарим хүн бараг хэрүүл хийж байж үдээс хойш, эсвэл орой үдэш л 30 минутын эрхээ эдэлдэг. Зүй нь “Мобиком”-ын дугаарыг авсан л бол тухайн хүнд энэ эрх нээгдэх учиртай. Гэтэл эрхээ эдэлж байгаа хүмүүс төрсөн өдрийн бэлгээ гуйж байж авдаг нь инээд хүрмээр.

“Мобиком”-оос баячуудад тавьдаг өгөөш, 9911…

Нэр төрийн баталгаа болсон 9911… дугаарын тухай ярих ч хэрэггүй. Са­рын суурь хураамж нь хэ­тэрхий өндөр. Энэ дугаарыг эзэмших нь нэр төрийн баталгаа гэхэд хэтэрхий өрөөсгөл. Яах вэ, орлого их­тэй нөхөд нэгнээсээ дээш га­рахын тулд “Мобиком”-ын тавьсан өгөөшийг үмхсэн байж болно. Гэхдээ баячууд ч гэсэн хүн, бас үйлчлүүлэгч.

Саяхан “ТВ-9” телевизийн “Монгол коммет”-оор нэгэн залуу 9911-тэй дугаар авахын тулд эхнэртээ хэлэл­гүй гурван өрөө байраа зар­­сан тохиолдлын талаар гар­­га­сан. Хөөрхий залуу “Мо­­биком”-ын тавьсан өгөө­шийг лав үмхсэн учраас ийн “тэнэгтжээ”. Ерөөсөө тус ком­панийн зүгээс 9911-тэй байхад бусад нь юу ч биш, амьдрал аандаа цэцэглэнэ гэж рекламддаг.

Шууд хэлэхэд яриагаа хянадаггүй, шинэхэн хө­рөн­­гөтнүүдийг хөнгөхөн сэгс­­­рэх аргыг “Мобиком”-ын оператoрууд бие даан боловсруулсан. Нэг үгээр нэр хүндийг үүрэн телефоны оператороос худалдан ав гэ­сэн утгыг эндээс харж бол­но. Тухайлбал, олны мөн­гийг шам­шигдуулж, луйвар, бул­хай­гаараа нэрд гарсан нэг муу хулгайч 9911-тэй дугаар барьж байвал тэр нь түүнийг тодорхойлж, түүнийг хүнд­лэх юм гэнэ. Ёстой, битгий донгос гэмээр.

Тэгж ярих юм бол 9911-тэй дугаартай хүний утас руу залгахад “Уучлаарай таны залгасан хэрэглэгчийн орох ярианы эрх хаагдсан байна” гэсэн тохиолдол олон бий. Хамгийн гол нь нэг удаа танил нөхөр маань гадаадад байгааг мэдэлгүй залгасан чинь өөдөөс ингэж хариулсан. Гадаадад байгаа хэрэглэгчийг  төлбөр төлөө­гүй хэрэглэгч болгон зарлах нь нэр төрийн баталгаа мөн үү.

Одоо бүр дэмийрэл нь со­­лиорол болж, 9911-тэй ду­­­гаарыг барьцаанд тавьж банк­­наас зээл авч болно гэж бай­гаа. Эцсийн дүнд энэ шу­мыг “Мобиком”-ынхон өөрс­дөө тарааж байна.

Дуудлага дуулна, та мөнгөө төл

“Hi tone” гэж байна аа. Нэг үгээр би энэ үйлчилгээг авснаар над руу залгасан хүн яах гэж байгаагаа ч мар­тан уярах юм гэнэ. Ер нь “Ай-пад”, “Эм Пи-3” энэ тэрийг хэрэглэлгүй найз руугаа мессэж бичээд л “Би залгаж жаахан “Hi tone” сонсоодохъё. Битгий утсаа аваарай” гэхэд хангалттай.  Уярч уйлтлаа сэтгэлийн цэн­гэл эдлэх юм байх.

Тэгээд ч  хүнийг уяруулж, уйлуулаад байхаар олигтой ая, дуу байхгүй. Зохиолын дуучдын хэдэн дуу. “Hi tone”-ын танилцуулга гэдэг нь мөнгө яаж сэгсрэх соёлтой арга. Бүртгүүлэх заавар, үнэ тариф, цөөн хэдэн дууны код. Үүнээс өөр зүйлийг “Мобиком”-ынхон сэдэж бо­лоогүй л юм байх даа.

Бас болоогүй энэ үйл­чилгээ нь чамгүй өндөр үнэ­тэй. Сарын 1200 төгрөгийн үнэтэй үйлчилгээ авчихаад дээр нь 400 төгрөгийн үнэ­тэй ая худалдаж авна. Бас мэдээгүй байхад 1200 төг­рөгийг маань хуу хамж аваад автоматаар нөгөө “Hi tone” гэдгийг нь сунгачихсан байдаг. Уг нь хэрэглэгчдэдээ сануулга өгөөд мөнгийг нь сэгсэрвэл арай шударга бо­лох байх. Эндээс “Моби”-гийнхон хэр ашиг олдгийг бүдүүн тоймоор гаргая. Тэднийх өөрсдийгөө хоёр сая хэрэглэгчтэй гэж баярхдаг.

Тэгвэл бүх хүн “Hi tone” хэрэглэхгүй гэж тал хувиар нь бодоход сард зөвхөн үйл­чилгээний эрх нээлгэсэн тохиолдолд тэрбум 200 сая төгрөг. Яах вэ үйлчилгээ нээлгэсэн юм чинь гээд 400 төгрөгөөр ганц дуу татвал 400 сая төгрөгийг мань компани халаасална гэсэн үг. Энэ бол нийт үйлчлүүлэгчийнх нь тал хувиар гаргасан тойм тооцоо.

Атаархмаар орлого. Сард 1.6 тэрбум төгрөгийг зөв­­­хөн “Hi tone”-оос олоод бай­вал хэдхэн жилийн до­тор хө­рөн­гийнхөө хэмжээг мэ­дэхээ больт­­лоо баяжина даа, уг нь. Шуналтнуудын хүсэл дундар­даггүй гэдэг. Ямартай ч “Мобиком” хэмээх ком­пани ядуу монголчуудаас овоо хөрөнгө босгож байгаа аж. Харин ам, ажил хоёр нь хэзээ нийлэхийг харах заяа бидэнд байна уу.

Р.Саруултөгс
Эх сурвалж: “Өглөөний сонин”