Дажгүй том биетэй тэр хэдэн залуу Ерөнхийлөгч асангийнд шууд давхиад орчихсонгүй. Хаяг андуураад дээд давхрынх нь айл руу довтолчихож. Нэгэнт орчихсон болохоор зурагт үзээд сууж байсан гэрийн эзнийг чирээд гаргалаа. Гэрийн эзэнд өрөөсөн таавчигаа өмсөх боломж олголгүй, тун шуурхай чирч гаргав. Андуурснаа ч хэсэгтээ мэдсэнгүй, тусгайгийнхан. Тэр айлын орон доогуур, 00-ын өрөөнд хүртэл “…Энхбаяр хаана байна…” гэж хашгирч орж үзээд байж. Н.Энхбаяр байсангүй. Гэр нь биш юм чинь яаж байхав дээ.
Гэнэт тэдний хэн нэг нь “Өөр айлд ороод ирчихэж” гэдгээ тун шуурхай ойлгожээ. Яагаад гэвэл, андуурсан айлд тэдний авсан мэдээллээр, Н.Энхбаяр, түүнтэй хамт байх ёстой УИХ-ын дөрвөн гишүүн, намынхан нь байсангүй.
Ингээд доод давхарт нь байх Н.Энхбаярын гэрийн хаалгыг сүхээр эвдэж онгойлгоод л довтолчихов. Хамгийн гол нь сүртэй хашгирах ёстой учраас “Гараа шилэндээ аваад, хэвтээд “ гээд л орилцгоов. Хэн ч хэвтдэггүй шүү.
Тэгэхээр нь тусгайгийнхан шууд довтоллоо. Үүднээс эхлээд таарсан болгоноо барьж авч унагаад л дайрлаа. Нэг мэдэхэд тойроод сууж байсан Н.Энхбаяр нарыг бүсэлж чадсан байж гэнэ.
Гэхдээ энд маш том факт гарсан. Зарим нь багаа өмсөхөө мартчихаж. Гэнэт санаад өмсөх гэтэл эвээ олдоггүй ээ, ёстой онигоо болсон. Эхлээд өмстөл, нүдээ хаачихлаа, нүдээ гаргах гээд доош нь татчихтал нүүр нь тэр чигээрээ гарчихав. Багны хэрэг ч гараагүй дээ.
Бас Ч.Улаан гишүүнийг Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгч байна гэж бодоод эгээтэй л баривчилчихсангүй. Мөн л “Биш” гэдгийг нэг нь шуурхай хэлснээр андуурч баривчлах ажиллагааг зогсоосон хэрэг.
Тэгээд л довтолгоо, хүчирхийлэл… үргэлжлэв. Эвдэхийг нь эвдээд, зодохыг нь зодоод, ямар ч гэсэн объектоо аваад гарав.
Хүй нэгдлийн үзмэрүүд шиг…
Юутай ч тэд шөнөжин үүрэгдсэн, МАН-ын нэр бүхий хоёр сайд, нэг дарга, бас АТГ дээр маш нарийн төлөвлөгөө боловсруулсаар өнжсөн Н.Ганболд, Д.Сандаг-Очир, Б.Хурц нарын гурвалуудын тушаалыг ёсчилж чадав.
Нэг иймэрхүү марзан, бас ихээхэн сэтгэл өвтгөмөөр үйл явдал болж өнгөрөв. Хошин маягийн энэ операцийн нөгөө тал нь хүний эрхийг хэлэх үггүй болтол булшилсан. Ингэхээр энэ ажиллагаа урлагийн хэлээр бол эмгэнэлт, инээдмийн… төрөлд багтана.
Поорцолбол, 80 хувийн эмгэнэл, 20 хувийн инээдэмтэй гэвэл зохино. Уг нь өнөөдөр 21 дүгээр зуун. Шинжлэх ухаан, дэлхийн улс орнуудын зэвсэглэл, арга техник хөгжлийн дээд шатанд гараад буй.
Харин манай Монгол чинь лав тусгай хүчин нь 20, түүнээс доош зуунд яваа бололтой юм. Сүх бариад дайрдаг тусгай хүчин гэж дэлхийн хаана ч үгүй. Сүхийг хүй нэгдлийн үед л хамгийн дээд зэвсэг болгон ашиглаж байсан тухай түүхийн сурвалжуудад өгүүлдэг. Хүй нэгдлийнүе гээд бод доо. 21 дүгээр зууны Цагдаагийн тусгай алба сүхээр зэвсэглэн операци явуулж байна гэвэл хүн итгэхгүй. Бичлэг л үзэхгүй бол “Худлаа яриад л…” гэх байлгүй.
Монгол хүн биш гэв үү
Ер нь бол жинхэнэ гэмт хэрэгтэн баривчлах бол энэ хэдэн нусгай чинь лав ажил бүтээхгүй юм байна лээ, Сандагаа генерал аа.
Танай хэлээр бол тэр шөнийн явдал тусгай ажиллагаа юм шиг байгаа юм. Гэтэл ямар ч бэлтгэлгүй тэд нэг хүний эрх зөрчив. Тэд объектоо огт судлаагүй. Таних ч үгүй. Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярыг танихгүй хүн Монголд лав үгүй. Харин танай Тусгайгийнхан огт мэддэггүй аж. Энд нэг зүйлийг хэлэхэд андуурсан айлын орон доогуур мөлхөөд, Ч.Улаан гишүүнийг чирээд огт дуугарахгүй, зөвхөн дохиогоор ажиллаад байсан хэд нь монгол хүн гэхэд эргэлзээтэй байна гэж танайхан хүртэл хэлээд байна лээ. Итгэхгүй бол тэр бичлэгийг дахин үзээрэй, эсхүл үүрэг гүйцэтгэсэн ажилтнуудаа дуудаж байгаад нэг шалгаарай. Тусгайгаас халагдсан нөхөр хүртэл энэ ажиллагаанд оролцоод явж байгаа тухай мэдэх хүмүүс нь ярьж л байна. Үнэн ч байж магад, тийм биз, генерал аа.
Нөгөөтэйгүүр танай тэр хэд байнгын бэлтгэлтэй тусгай албан хаагчид гэхэд би лав итгэхгүй. Тусгай бол тусгай л байх ёстой. Сүх бариад гүйж яваа энэ нусгай нар сүүлийн үеийн олон улсын Тусгай албаны ажилтнууд шиг хоёр байшингийн хооронд Хон гил дон шиг дүүлж, цонхоор ч, хаалгаар ч нинжа шиг ордог, хамгийн гол нь маш цэвэрхэн ажиллагаа явуулах авьяас ер алга.
Хаалгыг хүртэл өөр технологиор эвддэг болчихсон байна, цаана чинь. Гэтэл гадаахыг лантуудаад, доторхыг нь сүхдээд орчихдог монгол технологи бололтой.
Одоо наадуулдаа тусгай албаны А-аас эхлээд хичээл заахгүй бол болохоо байчихсан байна. Нүүрнийхээ багийг ч өмсөх эвээ олохгүй сандарч зогсоо тусгай ажилтныг чинь хүмүүс шоолоод байна. Ингэхэд багаа углаж чадахгүй тусгай ажилтан бороохой ашиглаж чадна гэдэг юу л бол. Бууны тухайд бол ярих ч хэрэггүй. Ер нь ингэхэд баг хэрхэн өмсөх талаар миний долоон настай хүүгээр хичээл заалга. Цаадах чинь хүн аалзны багийг хэдхэн секундэд өмсдөг авьяастай. Яахав, хүүхэд юм чинь хоолны мөнгө өгчихнө биз. Харин би Тусгайгийнхан миний хүүгээр хичээл заалгаж байгаа гэж энд тэнд ярихгүйг хичээе.
Жинхэнэ тусгай ажиллагаа
Яриад байвал бүтэлтэй, тусгайгийнхан шиг ажилласан нэг ч шинж алга, энэ операцид. Уг нь Монголын жирийн залуус хүртэл жинхэнэ гэмт этгээдийг баривчлахаар дээрх шиг ажиллагаанд оролцсон бол энэ хэдэн бойтог нөхрөөс илүү ажиллах байсан биз. Тусгайгийнхны нусгай нарын ажиллагааны дуулиан намдаагүй байхад монгол залуу гадаадад алан хядагчдаас олон хүний амийг аварсан тухай мэдээ ирэв. Тодруулбал, Тайландаас Хонгконгийг зорьсон СХ авиакомпанийн онгоцонд манай улсын иргэн З.Буяннэмэх зорчиж явсан аж. Нислэгийн үед филиппин гаралтай алан хядагч онгоц унагахыг оролдсон байна. Энэ үед З.Буяннэмэх, онгоцны хоёрдугаар нисгэгчийн хамтаар ажиллаж алан хядагчийг аюулгүй болгожээ. Ингэж онгоцонд зорчиж явсан 216 хүний амийг аварсан байна. Сайхан мэдээ, жинхэнэ тусгай ажиллагаа.
Ерөөсөө л монгол хүний авхаалж самбаа, эр зориг гэдэг энэ. Энэ бол жирийн залуугийн хийсэн үйлдэл. Жингийн туухай дээр тавих юм бол, тусгайгийнхны хийсэн нусгай ажиллагаанаас хэд дахин өндөр зэрэглэлийнх.
Тусгай алба чинь ямар байна, Сандагаа генерал аа
Өнөөгийн ЦЕГ-ын дэргэд улсын төсвийн өч төчнөөн мөнгө хөрөнгөөр хооллож ундлан, цалин цагаа авч, зардал чирэгдэл гарган суудаг Тусгай тасаг, Тусгай алба нэг тиймэрхүү ажиллах. Муухайгаар хэлбэл, тусгайгийнхан гэж зүгээр л нэг хоолны савнууд ажээ.
“…Ямар хүнээр мануулснаа эх орон минь та үзээрэй…” гэсэн дууны мөр бий. Ямар Тусгай албатайгаа сайд Ц.Нямдорж, генерал Д.Сандаг-Очир нь, Авлигын Н.Ганболд, Б.Хурц, бас намын хоёр эрхэм /Х, Б нар/ нь харлаа.
Н.Энхбаярыг баривчлах улстөрчдийн шийдвэр эртнээс бэлтгэгдсэн ажээ. Харин тэд гүйцэтгэгчээ бэлдээгүй байсан нь алдаа болов.
Гүйцэтгэгчид нь болхи ажилласны дүнд тэдний ажиллагаа улс төрийн зорилготой гэдгийг ард түмэн олон баримтаар баттай мэдэж хоцров.
Генералд хэлэх зөвлөгөө
Байдал нэг л биш ээ, генерал аа. Сайдыг чинь огцруулахаар есөн гишүүн өргөх бичиг барьчихсан. Үүн улс төрийн тоглолт хийхээр АН алга тосон хүлээж байна. Харин сайд чинь огцрох нь юу л бол. Ц.Нямдорж хэрэг явдал болсны маргааш өглөө л “Би мэдээгүй, унтаж байсан”гэсэн мэдэгдлийг хийсэн. Яг одоо сэтгүүлч асуусан ч тэрийгшээ л тоть шиг давтана. Тэр ингэж хэргээс мултарч байгаа юм. АТГ болон ЦЕГ-ын удирдлагууд руу “бууны ам”-ыг чиглүүлж орхиод өөрөө сугарах, уснаас хуурай гарахаар зэхэж буй. Үүүнийг тодорхой мэдсэн АТГ дөрвөн гишүүний гомдлыг УИХ анхаарч эхлэхтэй зэрэгцэн, аврал эрсэн тайлбар бүхий бичгээ УИХ, Засгийн газарт хүргүүлэв. Харин та нам жим. УИХ уг гомдлыг нотолгоотой бол… гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа. Нотолгоо олдох нь бүрхэг гэдэг нь тодорхой асуудал. Үнэхээр ч өрөөнд болсон явдлыг бичиж байсан суурин камерыг суга татаж хаяснаар гишүүд өнөөдөр яриагаа нотлох боломжгүй болоод байгаа юм. Гэсэн ч энэ бол хаанаас нь ч харсан хүний эрхийг бүдүүлгээр, маш ноцтой зөрчсөн байж боломгүй асуудал. Энэ бүхнийг АТГ үүрэгдэж, таны цэргүүд тушаалаар тань шууд гүйцэтгэсэн. Тийм болохоор нотолгоо энэ тэрийн хамааралгүйгээр Ц.Нямдорж / үндсэндээ та гэсэн үг/-ийн суудал ганхаж эхэлнэ гэсэн үг. Шууд утгаараа, тушаал биелүүлсэн тань хариуцлагын ширээнд суух зам болж байгаа юм. Энэ бол Монголд нэгэнт тогтсон жишиг гэдгийг та надаар хэлүүлэлтгүй мэднэ. Ч.Амарболд нарыг хар. Долдугаар сарын 1-ний төлөө тэд л буруутах нь тодорхой. Бас л тань шиг тушаал биелүүлсэн гэж байгаа.
Хамгийн гол нь тухайн үед С.Баяр, Ц.Мөнх-Оргил нар хариуцлагаа Ч.Амарболд нар руу шилгээж байв. Өнөөдөр Ц.Нямдорж тань руу шилгээх нь. Ч.Амарболдын дараа таныг гаргаж ирээд ЦЕГ-ын даргаар тавьсан шиг, таны дараа ч өөр хэн нэг хурандааг бэлтгэчихсэн л байгаа. Цөвүүн цагийн Төрийн машин ингэж ажилладаг ажгуу. Тиймээс генерал та, өөрийгөө хамгаалах ямар нэг арга хэмжээ авах нь зөв. АТГ-ыг дуурайгаад аврал эрсэн бичиг илгээлтэй нь биш, нэгэнт хүмүүс чинь энэ бүхнийг үйлдчихсэн болохоор боломж муутай хувилбар. Яаж ийгээд, ямар нэг арга олж, Ц.Нямдоржийн золиосонд явахгүй үлдэх нь генерал таны ойрын зорилт болох учиртай биз ээ. Энэ бол генерал танд өгч буй хүн ёсны зөвлөгөө буюу.
Б.Гарьд
