Үндэсний их баяр наадам эхлэхэд цөөн хэдхэн хоног үлдээд байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ сарын 7-нд урианхай сурын харваагаар баяр наадам эхлэх билээ. Монголчууд баярын гурав хоногтоо наадмаа тэмдэглэдэг ч сонины хачныг нь бүтэн жилийн турш, дараа жилийн наадам хүртэл дурсаж ярьдаг ард түмэн. Тиймээс ч наадмын бэлтгэлийг хангах ажлыг эртнээс төлөвлөн ажилладаг.
Монгол Улсын Шадар сайд М.Энхболдын ахалсан Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны өргөтгөсөн хурал өнөөдөр Төв цэнгэлдэх хүрээлэн, Хүй долоон худагт болж наадмын бэлтгэл ажил ямар байгаатай танилцаад бэлтгэл үндсэндээ хангагдсан, 90 хувьтай байна гэж дүгнэлээ. Үлдсэн ажлыг энэ өдрүүдэд чанартай хийж гүйцэтгэхийг Шадар сайд анхааруулаад ард иргэдээ сэтгэл хангалуун наадамлуулахын төлөө хичээл зүтгэл гаргаж, ажлаа шуурхайлахыг Шадар сайд ажлын хэсгийн гишүүддээ зөвлөлөө.
Хүй долоон худаг, морь барианы газар руу зорчдог гол зам болох 22-ын товчоо чиглэлийн замын өргөтгөл шинэчлэлийн ажил төлөвлөсөн хугацаанаас нэлээд хоцорч байгаа. Энэ замаар наадамчдыг түгжрэл чирэгдэл багатай зорчуулах талаар өнөөдрийн хурлаар мөн ярилцаад наадмаас наана энэ замын нэг урсгалыг бүрэн засмал замтай болгосон байхыг үүрэг болголоо.
Энэ жилийн наадмын өдрүүдэд хур бороотой байх талаар урьдчилсан мэдээлэл гарсан. Энэ нөхцөл байдалтай уялдуулж, бэлтгэл хангуулах, урлагийн тоглолтод анхаарах зүйлүүд гарч байгаа гэдгийг Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны дарга М.Энхболд ярилаа.
Хүй долоон худагт болсон хурлын үеэр хурдан морины уралдааныг зохион байгуулах үед мөрддөг эрлийз морьдыг монгол морьдоос ялгах журамд өөрчлөлт оруулж эрлийз адууг таних зарим хэмжээсийг өөрчилсөн юм. Мал эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн хийсэн судалгааны дагуу өөрчлөлт оруулж байгаа гэдгийг Хурдан морины салбар хорооны дарга С.Баасанхүү хэллээ.
Шинэчилсэн журмын дагуу их насны морины сэрвээний өндөр 140 см, азарга, соёолонгийн 138 см, хязаалан 135, шүдлэн 130, дааганых 125 см байхаар тогтжээ. Соёолонгоос доош буюу бага гурван насны адууны урд шилбэний өндрийг мөн хэмждэг бөгөөд энэ хэмжээс нь хязаалангийн урд шилбэний өндөр 90, шүдлэнгийнх 80-85, дааганых 80 см байхаар тус тус шинэчлэн тогтоожээ. Эдгээр нь өнгөрсөн жилийн наадмаар хэмжиж байсан хэмжээстэй харьцуулахад 5-6 см-ээр өндөрссөн байна. Энэ нь сүүлийн үед хийсэн судалгаагаар бага насны адуу эрлийзжиж, өндөр болж байгаатай холбоотой гэж мэргэжилтнүүд тайлбарлаж байна. Үүнээс гадна биеийн галбир, сүүл, толгой, үс арьс зэрэг олон шинж тэмдгээр эрлийз адууг монгол адуунаас ялгаж таних арга хэрэглэдэг байна.
Үүнээс гадна энэ жил үндэсний бөхийн барилдааны дүрэмд өөрчлөлт орсон байгаа. Өмнөх давааны барилдаан дуусч, бөхчүүдийг ам авч барилдахаар зарласнаас хойш тухайн бөхийн ам авах хугацаа 5 минут байна. Тогтсон хугацаанд ам аваагүй бол эрэмбээр дараачийн бөх ам авна, мөн ослын даатгалд даатгуулсан, 18-аас дээш насны бөхийг барилдуулна гэж өөрчлөлт оруулсан байгаа.
Баяр наадмын тасалбарыг өнөөдрөөс эхэлж, Соёлын төв өргөө, Төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн кассаар худалдаалж байгаа талаар Зохион байгуулах хорооны гишүүд хэлж байлаа гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлллийн албанаас мэдээллээ.
Монгол Улсын Шадар сайд М.Энхболдын ахалсан Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны өргөтгөсөн хурал өнөөдөр Төв цэнгэлдэх хүрээлэн, Хүй долоон худагт болж наадмын бэлтгэл ажил ямар байгаатай танилцаад бэлтгэл үндсэндээ хангагдсан, 90 хувьтай байна гэж дүгнэлээ. Үлдсэн ажлыг энэ өдрүүдэд чанартай хийж гүйцэтгэхийг Шадар сайд анхааруулаад ард иргэдээ сэтгэл хангалуун наадамлуулахын төлөө хичээл зүтгэл гаргаж, ажлаа шуурхайлахыг Шадар сайд ажлын хэсгийн гишүүддээ зөвлөлөө.
Хүй долоон худаг, морь барианы газар руу зорчдог гол зам болох 22-ын товчоо чиглэлийн замын өргөтгөл шинэчлэлийн ажил төлөвлөсөн хугацаанаас нэлээд хоцорч байгаа. Энэ замаар наадамчдыг түгжрэл чирэгдэл багатай зорчуулах талаар өнөөдрийн хурлаар мөн ярилцаад наадмаас наана энэ замын нэг урсгалыг бүрэн засмал замтай болгосон байхыг үүрэг болголоо.
Энэ жилийн наадмын өдрүүдэд хур бороотой байх талаар урьдчилсан мэдээлэл гарсан. Энэ нөхцөл байдалтай уялдуулж, бэлтгэл хангуулах, урлагийн тоглолтод анхаарах зүйлүүд гарч байгаа гэдгийг Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны дарга М.Энхболд ярилаа.
Хүй долоон худагт болсон хурлын үеэр хурдан морины уралдааныг зохион байгуулах үед мөрддөг эрлийз морьдыг монгол морьдоос ялгах журамд өөрчлөлт оруулж эрлийз адууг таних зарим хэмжээсийг өөрчилсөн юм. Мал эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн хийсэн судалгааны дагуу өөрчлөлт оруулж байгаа гэдгийг Хурдан морины салбар хорооны дарга С.Баасанхүү хэллээ.
Шинэчилсэн журмын дагуу их насны морины сэрвээний өндөр 140 см, азарга, соёолонгийн 138 см, хязаалан 135, шүдлэн 130, дааганых 125 см байхаар тогтжээ. Соёолонгоос доош буюу бага гурван насны адууны урд шилбэний өндрийг мөн хэмждэг бөгөөд энэ хэмжээс нь хязаалангийн урд шилбэний өндөр 90, шүдлэнгийнх 80-85, дааганых 80 см байхаар тус тус шинэчлэн тогтоожээ. Эдгээр нь өнгөрсөн жилийн наадмаар хэмжиж байсан хэмжээстэй харьцуулахад 5-6 см-ээр өндөрссөн байна. Энэ нь сүүлийн үед хийсэн судалгаагаар бага насны адуу эрлийзжиж, өндөр болж байгаатай холбоотой гэж мэргэжилтнүүд тайлбарлаж байна. Үүнээс гадна биеийн галбир, сүүл, толгой, үс арьс зэрэг олон шинж тэмдгээр эрлийз адууг монгол адуунаас ялгаж таних арга хэрэглэдэг байна.
Үүнээс гадна энэ жил үндэсний бөхийн барилдааны дүрэмд өөрчлөлт орсон байгаа. Өмнөх давааны барилдаан дуусч, бөхчүүдийг ам авч барилдахаар зарласнаас хойш тухайн бөхийн ам авах хугацаа 5 минут байна. Тогтсон хугацаанд ам аваагүй бол эрэмбээр дараачийн бөх ам авна, мөн ослын даатгалд даатгуулсан, 18-аас дээш насны бөхийг барилдуулна гэж өөрчлөлт оруулсан байгаа.
Баяр наадмын тасалбарыг өнөөдрөөс эхэлж, Соёлын төв өргөө, Төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн кассаар худалдаалж байгаа талаар Зохион байгуулах хорооны гишүүд хэлж байлаа гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлллийн албанаас мэдээллээ.
