Олон мянган хүнийг хохироож, Монголын банкны системийг ганхуулж дөнгөсөн “Анод”-ын гэх хэргийн шүүх хурлын тов тун удахгүй тодрох аж.
Монголын санхүүгийн салбарын 95 хувийг эзэлж буй банкууд итгэл даахааргүй болсны гол буруутан нь банкны дампууралтай нэр нь холбогдсон хүмүүс юм. Гэтэл тэдний нэрийг тас нууцлах нь хэн хүний анхаарлыг өөрийн эрхгүй татна. “Даравч дардайна, булавч бултайна” гэгчээр олон нийт буруутныг нь нэрлэдэг ч харин шүүх нотолж чаддаггүй.
Эдгээр “нотолгоогүй” нотолгоонд улстөрчдийн нэр дээгүүр цохиж явдаг нь нэгэнт нууц биш болсон. Ер нь улстөрчид “Бидэнд ашигтай хувилбар гарч ирэх нь. Тийм учраас ярилцаж байгаад нэг банкийг дампууруулъя” гэдэг тухай онигоо хүртэл гарсан байдаг. Гэхдээ онигоо дандаа л эзэнтэй, үнэн бодит зүйлээс сэдэвлэгддэг. Энэ тухай өөрсдөө ч ам алдсан удаа бий.
Одоогоос дөрвөн жилийн өмнө үйл ажиллагаа нь хэвийн байсан “Анод” банк гэнэт дампуурлаа зарлаж, үүнийг нь мэдээгүй байсан хадгаламж эзэмшигчид нь ёстой цусаар уйлаад ч тусыг эс олсон. Дээрх банктай яг ижилхэн хувь заяатай шороонд булагдсан “Зоос”-ыг дурдах нь илүүц байх.
Тэгвэл “Анод” банкны 1200 хувьцаа эзэмшигчийн мөнгийг хувьдаа завшсан, бусдад их хэмжээний хохирол учруулсан хэмээн тус банкны захирал Л.Уламбаяр, ТУЗ-ийн гишүүн Э.Гүр-Аранз, Н.Даваа, Д.Энхтөр нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 156.3-аар буюу “Банкны байгууллагын ажилтан шунахайн буюу хувийн ашиг сонирхлын үүднээс банкны болон мөнгөн хадгаламж, төлбөр тооцоо, банкны зээлийн үйл ажиллагааны тухай хууль тогтоомж зөрчсөн, бусдад онц их хэмжээний хохирол учруулсан” гэх зүйлчлэлээр хэрэгт татаж байсан.
Тэднээс Н.Давааг Ганц худаг дахь урьдчилан хорих төвд хорьсон ч нэг их удалгүй суллаад явуулсан. Тэрбээр “Анод” гэх нэрээр олонд танигдсаны хүчинд өнгөрсөн сонгуулиар нэр дэвшиж хүртэл үзсэн.
Дээрх нөхөдтэй зэрэгцээд Монголбанкны тэргүүн дэд ерөнхийлөгч асан Б.Энххуяг, Санхүүгийн зохицуулах хорооны дарга Д.Баярсайхан нар “Анод” банкийг хуурамч “IPO” гаргахад хяналт тавиагүй, тус банкны удирдлагуудтай хуйвалдан бусдад их хэмжээний хохирол учруулахад нөлөөлснийг нь мөрдөн байцаагчид хөдөлшгүй баримтаар тогтоосон. Гэтэл одоо энэ тухай ямар ч сураг ажиг алга байна.
Хохирсон хадгаламж эзэмшигчид “Хохирогчдын түр хороо” байгуулж, гудамж талбайд жагссан ч амжилтад хүрээгүй. “Анод”-ыг тухайн үедээ үндэсний хэмжээний том банк гэж тодорхойлдог байсан. Харин ямар хүмүүс тус банкийг дампуурахад оролцсон бэ гэдгийг мэддэг хуулийнхан “Хэрэв энэ хэрэг шүүхээс буцвал хэрэг биш болох байх даа” хэмээн ярьж буй.
Учир нь энэ хэрэг шүүх, прокурор, мөрдөн байцаалт гээд шалгаж болох бүх л зүйлээр нь хангалттай шалгагдсан. Гэтэл ингэж удаж байгаагийн цаад шалтгаан нь нөгөө л эрх мэдэл, мөнгөтөй холбоотой томчууд аж.
Нийтдээ 16 хүн холбогдсон “Анод”-ын гэх хэрэг жил ирэх тусам бүдгэрч, хууль хяналтынхны шалгалт улам суларсаар байгааг хувьцаа болон хадгаламж эзэмшигчид сэтгэл зовнин ярьж байна. Банкийг дампуурахад хүргэсэн хэмээх томоохон зээлдэгчдийн нэрсийг тухайн үед зарлаж байсан. Тэдний дотор улстөрчид, бизнесийнхэн гээд олны танил хүн нэлээд бий. Гэвч тэднээс нэг нь ч хариуцлага хүлээлгүйгээр өөрсдийн бизнесээ улам өргөжүүлээд явж байгаа нь хачирхалтай.
Тэгэхээр банкны дампуурал, хадгаламж зээлийн хоршооны хэрэг гээд мөнгө санхүүгийн дуулиан тарьсан хэргүүд гардаг ч цаг хугацааны аясаар замхардаг нь жирийн үзэгдэл болжээ. “Анод”-ын хэрэг ийм заяагаар явах нь тодорхой байна.
Харин удахгүй болох “Анод”-ын хэргийг шүүх хуралд шинэчлэлийн Засгийн газар хэрхэн нөлөөлөхийг харах үлдлээ.
Эх сурвалж : "Өглөөний сонин"
Монголын санхүүгийн салбарын 95 хувийг эзэлж буй банкууд итгэл даахааргүй болсны гол буруутан нь банкны дампууралтай нэр нь холбогдсон хүмүүс юм. Гэтэл тэдний нэрийг тас нууцлах нь хэн хүний анхаарлыг өөрийн эрхгүй татна. “Даравч дардайна, булавч бултайна” гэгчээр олон нийт буруутныг нь нэрлэдэг ч харин шүүх нотолж чаддаггүй.
Эдгээр “нотолгоогүй” нотолгоонд улстөрчдийн нэр дээгүүр цохиж явдаг нь нэгэнт нууц биш болсон. Ер нь улстөрчид “Бидэнд ашигтай хувилбар гарч ирэх нь. Тийм учраас ярилцаж байгаад нэг банкийг дампууруулъя” гэдэг тухай онигоо хүртэл гарсан байдаг. Гэхдээ онигоо дандаа л эзэнтэй, үнэн бодит зүйлээс сэдэвлэгддэг. Энэ тухай өөрсдөө ч ам алдсан удаа бий.
Одоогоос дөрвөн жилийн өмнө үйл ажиллагаа нь хэвийн байсан “Анод” банк гэнэт дампуурлаа зарлаж, үүнийг нь мэдээгүй байсан хадгаламж эзэмшигчид нь ёстой цусаар уйлаад ч тусыг эс олсон. Дээрх банктай яг ижилхэн хувь заяатай шороонд булагдсан “Зоос”-ыг дурдах нь илүүц байх.
Тэгвэл “Анод” банкны 1200 хувьцаа эзэмшигчийн мөнгийг хувьдаа завшсан, бусдад их хэмжээний хохирол учруулсан хэмээн тус банкны захирал Л.Уламбаяр, ТУЗ-ийн гишүүн Э.Гүр-Аранз, Н.Даваа, Д.Энхтөр нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 156.3-аар буюу “Банкны байгууллагын ажилтан шунахайн буюу хувийн ашиг сонирхлын үүднээс банкны болон мөнгөн хадгаламж, төлбөр тооцоо, банкны зээлийн үйл ажиллагааны тухай хууль тогтоомж зөрчсөн, бусдад онц их хэмжээний хохирол учруулсан” гэх зүйлчлэлээр хэрэгт татаж байсан.
Тэднээс Н.Давааг Ганц худаг дахь урьдчилан хорих төвд хорьсон ч нэг их удалгүй суллаад явуулсан. Тэрбээр “Анод” гэх нэрээр олонд танигдсаны хүчинд өнгөрсөн сонгуулиар нэр дэвшиж хүртэл үзсэн.
Дээрх нөхөдтэй зэрэгцээд Монголбанкны тэргүүн дэд ерөнхийлөгч асан Б.Энххуяг, Санхүүгийн зохицуулах хорооны дарга Д.Баярсайхан нар “Анод” банкийг хуурамч “IPO” гаргахад хяналт тавиагүй, тус банкны удирдлагуудтай хуйвалдан бусдад их хэмжээний хохирол учруулахад нөлөөлснийг нь мөрдөн байцаагчид хөдөлшгүй баримтаар тогтоосон. Гэтэл одоо энэ тухай ямар ч сураг ажиг алга байна.
Хохирсон хадгаламж эзэмшигчид “Хохирогчдын түр хороо” байгуулж, гудамж талбайд жагссан ч амжилтад хүрээгүй. “Анод”-ыг тухайн үедээ үндэсний хэмжээний том банк гэж тодорхойлдог байсан. Харин ямар хүмүүс тус банкийг дампуурахад оролцсон бэ гэдгийг мэддэг хуулийнхан “Хэрэв энэ хэрэг шүүхээс буцвал хэрэг биш болох байх даа” хэмээн ярьж буй.
Учир нь энэ хэрэг шүүх, прокурор, мөрдөн байцаалт гээд шалгаж болох бүх л зүйлээр нь хангалттай шалгагдсан. Гэтэл ингэж удаж байгаагийн цаад шалтгаан нь нөгөө л эрх мэдэл, мөнгөтөй холбоотой томчууд аж.
Нийтдээ 16 хүн холбогдсон “Анод”-ын гэх хэрэг жил ирэх тусам бүдгэрч, хууль хяналтынхны шалгалт улам суларсаар байгааг хувьцаа болон хадгаламж эзэмшигчид сэтгэл зовнин ярьж байна. Банкийг дампуурахад хүргэсэн хэмээх томоохон зээлдэгчдийн нэрсийг тухайн үед зарлаж байсан. Тэдний дотор улстөрчид, бизнесийнхэн гээд олны танил хүн нэлээд бий. Гэвч тэднээс нэг нь ч хариуцлага хүлээлгүйгээр өөрсдийн бизнесээ улам өргөжүүлээд явж байгаа нь хачирхалтай.
Тэгэхээр банкны дампуурал, хадгаламж зээлийн хоршооны хэрэг гээд мөнгө санхүүгийн дуулиан тарьсан хэргүүд гардаг ч цаг хугацааны аясаар замхардаг нь жирийн үзэгдэл болжээ. “Анод”-ын хэрэг ийм заяагаар явах нь тодорхой байна.
Харин удахгүй болох “Анод”-ын хэргийг шүүх хуралд шинэчлэлийн Засгийн газар хэрхэн нөлөөлөхийг харах үлдлээ.
Эх сурвалж : "Өглөөний сонин"
