2008 оны 07 дугаар сарын 1-ний өдөр Улаанбаатар хот

Уулзалтад Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр, Мон­гол Улсын Ерөнхий сайд, МАХН-ын дарга С.Баяр, УИХ-ын дэд дарга Д.Идэвх­тэн нар оролцов.

 Улстөрийн намуудаас:

1. Ё.Отгонбаяр  МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга
2.Ц.Элбэгдорж  Ардчил­сан намын дарга
3. Б.Батбаатар УИХ-ын ги­шүүн, Ардчилсан намын гишүүн
4. Б.Мөнхтуяа УИХ-ын аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны дарга, Ардчилсан намын удир­дах зөвлөлийн гишүүн
5. Н.Ганбат Ардчилсан намын удирдах зөвлөлийн гишүүн
6. Р.Амаржаргал  УИХ-ын гишүүн, Ардчилсан на­мын удирдах зөвлөлийн гишүүн
7. Н.Уламбаяр Ардчилсан намын удирдах зөвлөлийн гишүүн
8. С.Оюун УИХ-ын ги­шүүн, Иргэний Зориг намын дарга
9.Н.Чулуунбаатар Эх орон намын удирдах зөв­лө­лийн гишүүн
10. Ц.Цолмон Барилга, хот байгуулалтын сайд, Үндэс­ний Шинэ намын даргын үүрэг гүйцэтгэгч
11. М.Энхсайхан ҮШН-ын удирдах зөвлөлийн гишүүн
12. Б.Цогтгэрэл ҮШН-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга

Мөн дараах хүмүүс байл­цав. Үүнд:

1.Я.Долгоржав Ерөн­хий­лөгчийн  тамгын газ­рын үүрэг гүйцэтгэгч, Ерөн­хий­­лөгчийн улстөрийн бод­логын зөвлөх
2.Д.Зүмбэрэл­лхам Ерөн­­хийлөгчийн хуулийн бодлогын зөвлөх
3.З.Түмэнжаргал Ерөн­хий­лөгчийн нийгмийн бод­логын зөвлөх
4. Ц.Мөнх-Оргил Хууль зүй, Дотоод хэргийн сайд
5.Д.Жаргалсайхан ҮАБЗ-ийн Ажлын албаны дарга

Зөвлөлдөх уулзалтыг Мон­гол Улсын Ерөнхийлөгч Намбарын Энхбаяр нээж, удирдав.

ХЭЛЭЛЦСЭН НЬ:

Н.ЭНХБАЯР: Бид өнөө­дөр үүссэн нөхцөл байдлын талаар та бүхний саналыг сонсъё, эндээс гарах гарц ямар байж болох вэ гэдэг дээр ойлголцъё гэсэн бо­долтой. Ингээд та бүхний саналыг сонсъё.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: За бид­ний саналыг хүлээж авсан Ерөнхийлөгчид баяр­ла­лаа. Бид УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайдад бичиг хүр­гүүлсэн байгаа. Ерөн­хий­лөгчид мөн бичгээ хүр­гүүлсэн. Сая ал­баны хүмүүс байгаагүй уч­раас энэ бичиг яг тань дээр очоогүй байх гэж бодож байна. Ерөнхийлөгч өө, одоо энэ бичгийг албан ёсоор гардуулж өгье гэж бо­дож байна. Тэгээд бичгийн агуулга бол нэгдүгээрт, сон­гууль булхайтай явагдсан. МАХН-ын зүгээс энэ булхайг толгойлж оролцож хийсэн гэж бид үзэж байгаа. Тийм учраас Сонгуулийн хороодод будлиантай байгаа, хэсэг бүр дээр будлиан гарсан гэж иргэд гомдол мэ­дүүлж байгаа. Хэсэг бүхэн дээр тооллого явуулах ёстой. Хэ­сэг бүхэн дээр тооллого явуу­лаад үнэхээр нэг хэсэг дээр нь сонгуулийн дүнд нө­­лөөлөхөөр байгаа бол сон­гуулийг нийтэд нь дахин зар­лах ёстой. Хоёр дахь агуулга бол энэ будлианыг хут­гахад удирдан зохион байгуулсан, санаачилж оролц­­­сон, саналын хуудсыг нэмж хэвлэсэн, сонгогчдын нэрсийн жагсаалтыг буруу­гаар будлиулж үйлдсэн, ав­лигын шинжтэй, албан тушаалын шинжтэй, зохион байгуулалтын шинжтэй үйлдлүүдийг Монгол Улсын Ерөнхий прокурор шалгах хэрэгтэй. Энэ нь Сонгуулийн хуульд байхаас гадна Эрүү­гийн хууль, Эрүүгийн бай­цаан шийтгэх хуульд бай­гаа гэмт үйлдлүүд гэж үзэж байгаа. Үүнийг няг­талж шалгах хэрэгтэй. Гурав дахь асуудал бол УИХ-ын Сонгуулийн дүнг Ерөн­хийлөгчид өргөн барьдаг, энэ үйл ажиллагаанд Ерөн­хийлөгчийн зүгээс, энд хууль хэрэгжүүлдэг байгууллага Засгийн газрын зүгээс, мөн өнөөдөр бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж байгаа УИХ-ын зүгээс хяналт тавих ёстой. Энэ дээр ажлын хэсэг гарах ёстой. Оролцсон бүх нам, хэв­лэл мэдээлэл, тэр оролцох ёс­той төлөөллийг ороцуулаад энэ үйл ажиллагааг хийх хэрэгтэй. Тэгээд болох­гүй бол Ерөнхийлөгч энэ сон­гуулийн үр дүнг хү­лээн зөв­шөөрөхгүйгээр сон­гуу­лийг дахин явуулах хэрэг­тэй. Ийм л шаардлага тавьж бай­на. Бид энд ямар нэг хэ­лэлцээр хийх гээгүй. Бүх үйл ажиллагаа тайван бо­лох ёстой. Иргэдийнхээ эс­рэг бууны ам харуулах ёс­гүй ээ. Өнөөдрийн эрх ба­­ригчид ийм юм хийх ёс­гүй. Бид арван найман жил энэ ардчиллын замаар явж ирэхэд ийм үйлдэл бо­­­лоогүй. Хүчирхийлэл гар­­гаж хэрхэвч болохгүй. МАХН-ын дарга мэдэгдэхдээ “Биднийг, Ардчилсан намыг турхирлаа” гэсэн. Нэг бол үүнийгээ нотол, нэг бол ня­цаа. Хоёр дахь асуудал бол МАХН энэ байдалд хүр­гэсэн. Үүнийгээ нэг бол хү­лээн зөвшөөр, үгүй бол зөв­шөөрөхгүй гэдгээ хэл. Ийм л асуудал байна.

Н.ЭНХБАЯР: За Элбэг­дорж даргын саналыг сонс­лоо. Улстөрийн нам, апиваа субьект, энэ сонгуульд оролц­­сон нэр дэвшигч нэг ч хүн байсан санал бодлоо илэр­хийлж, МАХН-тай са­налаа илэрхийлсэн нь сайн байна. Одоо Их Хурлын дарга хөдөөнөөс ирж амжаагүй учраас би УИХ-ын дэд дар­гыг урьсан. Мөн Ерөнхий сайд бас ирсэн. Саяын ярь­сан зүйлтэй холбогдуулж са­налаа ярихыг хүсч байна.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Энд на­муудыг бид уриа­гүй шүү дээ.

Н.ЭНХБАЯР: Би Ерөн­хийлөгчийн хувьд урьсан юм. Би УИХ-д суудалтай намуудын дарга нарыг, та на­рыг ч гэсэн бас ийм нөхцөл байдлаас гарах гарцын тухай санал бодлоо илэрхийлээч гэж бас урьсан юм. Үүнийг та бүхэн маань ойлгоорой гэж хүсэх байна.

Р.АМАРЖАРГАЛ: Өргөн бүрэлдэхүүнээрээ хуралдах байсан бол тохирч байгаад хуралдвал яасан юм?

Н.ЭНХБАЯР: Үгүй ээ, одоо асуудал нэгэнт ярь­чи­хаад байхад бүгдээрээ бас…

Р.АМАРЖАРГАЛ: Бид зөв­хөн тантай уулзъя гэж асуудал тавьсан шүү дээ. Түү­­нээс бусад намын дарга нар­тай уулзъя, байлцуул гэж асуудал тавиагүй.

С.ОЮУН: Бусад намын дарга нар ирэх үү, тийм ээ?

Р.АМАРЖАРГАЛ: Та хэ­рэв бусад бүх намын дарга нарыг цуглуулсан тийм уул­­залт зарлаж байгаа бол дахиад зарла.

Н.ЭНХБАЯР: Яагаад ярьж болохгүй гэж. Нөхцөл бай­дал тийм болсон нь үнэн.

Р.АМАРЖАРГАЛ: Бид нар түүнд чинь ирэх үү, ирэхгүй юу гэдэг байна.

Н.ЭНХБАЯР: Одоо бусад намын дарга нар ороод, АН-ын дарга ирлээ, МАХН-ын дарга ирлээ. Уулзалтаа нээе.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Энэ бол Ардчилсан намын санаа­чилгаар болж байгаа уулзалт гэж ойлгож байгаа.

Н.ЭНХБАЯР: Тийм би бас тэгж ойлгож байгаа. Ард­­чилсан нам эхлээд санал тавьсан.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Бид бу­сад намыг уриагүй ээ.

М.ЭНХСАЙХАН: Болж байгаа явдал ганцхан Ард­чилсан нам, Хувьсгалт на­мын асуудал биш шүү. Яахаа­раа ийм асуудлыг танай хоёр нам ярих гэдэг юм. Бид энэ улс оронд ха­маагүй юм уу? Бидэнд хамаа­тайг, хамаагүй гэдгээ чи юу­гаар тайлбарлах юм бэ?

Н.ЭНХБАЯР: Бид тэгж маргалдахаа больё. Бүгдээрээ үүнийг ярилцъя.

М.ЭНХСАЙХАН: Өнөө­дөр улс оронд болж байгаа энэ асуудал өдөр ирэх ту­там бус цагаар хүндэрч болзошгүй.

Н.ЭНХБАЯР: Гарах гар­цаа олъё. Адилхан олуулаа байя.

Р.АМАРЖАРГАЛ: Үгүй ээ, тэр чинь ном ёсоороо явах ёстой байхгүй юу.

Н.ЭНХБАЯР: Ном ямар хамаа байна аа.

Р.АМАРЖАРГАЛ: Бид нар танд албан ёсоор санал тавьсан шүү дээ.

Н.ЭНХБАЯР: Тэгээд би та нарыг хүндэтгээд урилаа шүү дээ.

Р.АМАРЖАРГАЛ: Тан­тай уулзаж ярья л гэсэн. Тэ­гээд хэрэв шаардлагатай бол би өргөн бүрэлдэхүүнээр хийнэ гэвэл тантай ярьж болно шүү дээ.

С.БАЯР: Ярилцах хүсэл­тэй байна уу? Би байр суу­риа илэрхийлж болох уу?

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Одоо хэ­­рэггүй ээ. Бусад нам энд ямар ч шаардлагагүй.

М.ЭНХСАЙХАН: Яагаад шаардлагагүй байдаг юм?

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Үгүй, тэ­гээд  би уулзъя гэсэн. Би Ерөн­хийлөгчид санал тавьсан.

М.ЭНХСАЙХАН: Хоёр­хон намын уулзалт болж байна уу, тийм ээ?

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Хэ­рэв ийм байдлаар Ерөнхий­лөг­чийн зохион байгуулалт дор болж байгаа бол бид оролцоход бэлэн.

Ардчилсан намын төлөө­лөл хуралдааныг орхиж гарав.

С.БАЯР: Шууд дамжуулж байгаа телевиз байна уу?

-С1 дамжуулж байна.

С.БАЯР: Шууд дамжуулж байгаа юу,  тэгээд яах вэ?

Н.ЭНХБАЯР: Одоо бүр га­раад явчихаагүй дээр нь Ерөн­хийлөгч ийм ажлыг зохион байгуулж байна, ахиад урьж байна гээд Дол­горжав зөвлөх араас нь очоод, би нөхцөл байдал, Монгол Улсын хувь заяатай холбоотой учраас бусад улс төрийн хүчнүүдтэй байж асуудалд нухацтай хандаж, зөв зүйтэй гарц олъё гэж бодож байгаа юм. Манай Ардчилсан намын нөхөд тийм ухамсар байгаа гэж бодож байна. Намайг ал­бан ёсоор урьж байгаа юм гэдгийг Зүмбэрэллхам зөв­лөх бас гараад очоод батал­гаажуулаад хэлээд өг. Одоо уурлаж ундууцдаг цаг биш ээ. Учирлаж ярьдаг цаг гээд бас хэлчих.

Ардчилсан намын төлөө­лөл орж ирэв.

Н.ЭНХБАЯР: За Ардчил­сан намынхан тийм санал тавьж байгаа юм байна. Хэсэв Ардчилсан намын са­наачилгаар зөвхөн Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга байх  юм байна, улстөрийн намуудын санаачилга маань өргөжөөд, Ерөнхийлөгчийн санаачилж байгаа уулзалт гэж байгаа бол бүгдээрээ гараад зэрэг орж ирье гэж байгаа юм.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: За сайн байцгаана уу?

Н.ЭНХБАЯР: За ингээд хүлээн авах уулзалтад хү­рэлцэн ирсэн УИХ-д суудалтай намуудын удирд­­лагуудад талархлаа илэр­хийлье. МАХН, Үндэс­ний шинэ нам. Эх орон нам, Ардчилсан намын удирд­лагууд ирсэн гэж би ойлгож байна. Мөн Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга хөдөө томилолтоор яваад одоо ирж байгаа учраас УИХ-ын дэд дарга урилгыг хүлээн авч, уулзалтад бас оролцож байна. За ингээд үүссэн нөхцөл бай­далтай холбогдуулж улс­төрийн за­рим хүчин, нэр дэвшигчид сонгуулийн дүнтэй санал нийлэхгүй бай­гаагаа илэрхийлсэн. Үүнтэй холбогдуулж, сүүлийн үед хурцадмал байдал үүсч, бас эмх замбараагүй байдал дэгдэж, хууль бус үйл ажил­лагаа явагдаж байна. Тийм учраас би төрийн тэр­гүүний хувьд эв нэгдлийг илэрхийлэгчийн хувьд та бүхнийгээ урьж, энэ байдлаас яаж гарах вэ, хамгийн зөв, эе эвийг хичээсэн тэгэхдээ хуу­лийн дагуу явагдсан үйл ажиллагаа байж болох вэ гэдэг дээр та бүхнийхээ саналыг сонсъё гэж урьсан юм. Ингээд хүрэлцэн ирсэнд их баярлалаа. Та бүхнийхээ саналыг сонсъё.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Ахин дав­таж хэлье. Түрүүнд Ерөн­хийлөгчид хандаж бид хүсэлт тавьсан. Ер нь асуудлыг тайван замаар хуулийн дагуу шийдэх ёстой. Нэг та­лыг барьсан хүчирхийлэл гар­гаж болохгүй ээ. Энэ үүд­нээс өнөөдөр манай ард түмнийг төлөөлж бай­гаа, дээр нь хуулийг хэрэг­жүүлэх үүрэгтэй төрийн удирдлагуудаа хамтдаа уулзъя гэж Ардчилсан на­мын зүгээс хүсэлт тавьсан. Тэгээд бидний тавьж байгаа шаардлага бол маш тодорхой байгаа. Нэгдүгээрт, энэ сон­гуулийн будлиан гарсан явд­луудыг хэсэг, тойргууд дээр дахин тооллого явуулах хэрэгтэй. Дахин тооллого явуулаад, будлиан гарч бай­гаа нь тэртэй тэргүй тодорхой байх. Будлиан гарсан гэдэг нь нотлогдоод, нэг хэсэг дээр тогтоогдсон тохиолдолд сонгуулийг дахин зарлах хэрэгтэй. Сонгуулийг да­хин явуулах. Дээр нь энэ сон­гуулийг будлиантуулахад гол үүрэг гүйцэтгэсэн, зохион бай­гуулсан, оролцсон, сан­хүү­жүүлсэн, бүх зохион бай­гуулалттайгаар төрийн эрхийг авах гэж оролдсон, энэ үйл ажиллагаанд оролцсон нийт хүмүүсийг шалгах хэ­­рэгтэй. Одоо Монголд хууль үйлчилдэг гэдгийг ха­­руулах ёстой. Хууль үйл­чилдэггүй ямар нэгэн ал­бан тушаал байдаггүй юм гэдгийг харуулах ёстой. Би хувьдаа энэ сонгуулийг ард түмний дээд шийдвэр, Монголын ард түмэн сон­гуульдаа идэвх­­тэйгээр оролцож, ард­чиллыг дэмжсэн. Энэ са­нал гэнэт илбийн юм шиг өөрч­лөгдсөн. Шөнийн 03 цагаас доошоо орж байсан бүх са­налууд дээр өөр болсон. МАХН өнгөлж явна гэдэг мэдээлэл хийсэн. Энэ бол зохион байгуулалттай зүйл болсон гэж үзэж байгаа юм. Эхний таван хэсэг дээр одоо миний хажууд сууж сайгаа Амаржаргал 5 суманд манай Ховдод гурвуулаа гарч ирж байсан. 03 цагаас хойш бүгд алга болсон. Яг иймэрхүү байдлаар бүх газар ийм үйл ажиллагаа явагдсан. Зөвхөн Дархан-Уул аймаг Хонгор сум гэхэд 100 хувь Дархан-Уул аймгиин Засаг дарга, тэр Хонгор сумыг хариуцдаг нөхөр Хаянхярваагийн эс­рэг санал өгсөн гэж иргэд мэдэгдэж байгаа. Тэгэхэд Хаянхярваа тэнд нэгээр гарч баигаа юм. Та нар бул­хай хийхдээ наад зах нь гур­ваар гаргаж болсонгүй юу? Хонгорыг хордуулсан, тэр ард түмнийг бүтэн жил доромжилсон. Дархан-Уул аймагт Ардчилсан намын 3 гишүүн эхний мэдээллээр эхэнд явж байсан. Бид энэ дээр тодорхой баримт факт маш олон байгаа. Бидэнд маш олон ирж байгаа. Манаи нэр дэвшигчдийн хүрээнд ирж байна. Нам дээр ирж байна. Бид энэ жагсаалтыг гаргаж байгаа. Бид энэ жагсаалтыг хуулийн дагуу гаргаж, бүх газраар нь шалгуулах шаардлага тавина. Сонгууль дахин яваад үр дүн гарсан ч гэсэн бид энэ шаардлагаа үргэлжлүүлэн тавьж, энэ сонгуульд юу болсон бэ, ямар үйлдэл хийсэн бэ гэдгийг ард түмэнд харуулна. Тэгэхээр энэ дээр Ерөнхийлөгчийн зүгээс, Ерөнхий сайдын зү­гээс, Засгийн газрын зүгээс энэ хууль хэрэгжүүлдэг бай­гууллага УИХ өнөөдөр бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж байгаа энэ байгууллагууд идэвхтэй хяналт тавьж ажиллах ёс­­той. Энэ үйл ажиллагаа ил тод явах ёстой. МАХН-ын хувьд бид хоер зүйлийг хэлж байгаа. МАХН-ын дарга мэдэгдэхдээ “турхирсан” гэж мэдэгдсэн. Үүниигээ нот­лохыг шаардаж байгаа. Хоёрт, МАХН өнөөгийн нөхцөл байдалд хүргэхэд гол үүрэг гүйцэтгэсэн. Үүнийгээ хүлээн зөвшөөрөх ёстой. Үүнээс асуудал эхлэх байх гэж бодож байгаа. Тэгээд энэ нийтийн өмнө, хэвлэл мэдээллийн өмнө ярьж байгаа нь ямар учиртай юм бэ гэвэл хүмүүс гэртээ очиж, энэ бүх зүйлийг үзэж, энэ оронд асуудал ил тод, нээлттэй, ард түмний нүдэн дээр хуулийн дагуу шийдэгдэж болдог юм байна гэдгийг л хараг. Түүнээс биш гудамжинд ард түмнийхээ өөдөөс бууны ам харуулж буудах хэрэггүй ээ. Би өнөөдөр Сүхбаатарын талбайг 3 удаа ажиглалаа. Тэр буудуулсан хүмүүс нь надад хонгиогоо өөрсдөө авч ирж өгч байна. Миний ха­лаасанд одоо байна. Тархи нь хагарчихсан хүүхэд, хүүх­дээ тэвэрсэн эмэгтэй, за­луучууд зөндөө байна. Ийм байдалд хүргэхгүйгээр өг­лөөнөөс, өчигдрөөс энэ үйл ажиллагааг шууд уулзаад ярилцах боломж байсан. Энэ уулзалт нь нээлттэй бай­сан. Манай нам энэ мэ­дэгдлээ 12.00 цагт хийсэн. Үүнээс хойш харсан. Тэгээд болохгүй болохоор бид Ерөн­хийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын даргад хандаж бичиг өгсөн.

Ийм л зүйлийг хэлье.

Н.ЭНХБАЯР: За Баяр дарга?

С.БАЯР: За өнөөдөр бол­сон үйл явдлын талаар би 18.30 цагт сэтгүүлчдэд намын байрандаа мэдээлэл хийсэн. Бид 17.00 цагаас хэвлэлийн бага хурал хийж, үүсч байгаа нөхцөл бай­дал, Ардчилсан намаас болж өнгөрсөн сонгууль, одоо дуусаагүй байгаа Сон­гуулийн ерөнхий хоооны ажлын талаар байр сууриа илэрхийлье гэж бодож бай­сан. Гэтэл байдал бидний тө­лөвлөж бодож байснаас огт өөрөөр эргэлээ. Би дөнгөж сая МАХН-ын байрнаас на­мын нарийн бичгийн дарга нар, удирдах зөвлөлийн ги­шүүдтэйгээ хамт хамгийн сүүлд гарч ирлээ. Яг одоо­гоор МАХН-ын байрны нэг, хоёр давхар шатаж бай­на. Тийшээ гал унтраах ма­шинууд очих бололцоо, бо­ломж муу байна. Ойр зэр­гэлдээ гудамжуудад олон хүн овоорсон шаваарсан байгаа учраас аюулгүй байд­лыг хангах үүднээс тэр машинуудыг оруулах бү­хий л арга хэмжээг Онц­гой байдлын Ерөнхий га­зар авч байна. Би ямар ч байсан намын даргын хувьд Хувьсгалт намын байрнаасаа хамгийн сүүлд гарч ирлээ. Тэнд үлдсэн хүн байхгүй байх. Хэрэв тэнд шатаж дууслаа гэхэд эд хогшил ч өнгөрч, эрдэнэт хүний амь нас хохирохгүй байх та­лаас бүхий д арга хэмжээг аваач ээ гэдгийг тэнд байгаа хүмүүсээс хүссэн. Байр бүр­мөсөн суларлаа гэхэд нь би сая гарч ирлээ. Намын даргын хувьд, Ерөнхий сай­­дын хувьд би болж өн­гөрсөн сонгуулийн талаар байр сууриа илэрхийлсэн. Өнөөдөр хүчээр шийдвэрлэх ийм оролдлого гарч байгаад би маш их харамсаж байна. ийм оролдлогыг турхирахад өнөөдөр өдөр энэ сонгуульд оролцсон улстөрийн намын нэгэн дарга хийсэн мэдэгдэл нь олныг турхирсан үйлдэл боллоо гэж дүгнэж байгаа. Намын байранд би жагсаал цуглаан хийх эхний мөчөөс нь саяыг хүртэл байлаа. Би өөрөө ажиглалаа. Бусад хүн ч ажиглалаа. Энэ бол зохион байгуулалттай хийж байгаа  ийм үйлдэл. Монголын түү­хэнд иймэрхүү юм урьд өмнө нь гарч байсангүй. Улстөрийн сонгуульд оролц­сон улс төрийн намын нэг байрыг сонгуулийн үр дүн­гээс болж галдан шатааж байна гэдэг бол Монголын ардчилалд аюул занал учирч байна гэж би хувьдаа үзэж байна. Сонгуулийн санал ху­раалтын албан ёсны дүн ха­раахан гараагүй байна. Га­рах ёстой, гарах бүхий л бо­лолцоог олгох учиртай гэж би үзэж байгаа. Сонгуулийн сурталчилгааны үед, санал хураалтын үед, санал тоолох үед олон зөрчил гарсан тухай мэдээлэл надад бас байна. Нэлээд хэсгийн мэдээлэл нь баримтжсан байна. Зөвхөн Улаанбаатарт биш, хөдөө орон нутагт ч гэсэн ийм зүйл байж таарахгүй гэж үзэж байгаа. Монголын төрийн сонгууль монгол төрийн хууль тогтоомжийн дагуу явах ёстой. Гарсан үр дүнд сэтгэл дүүрэн байж болно, сэтгэл дундуур байж болно. Ийм хүчирхийллийн аргаар шийдэж байгаа учраас Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн тэргүүнд энэ асуудлыг өнөөдөр ярих болж байна гэж би хувьдаа ойлгож байна. МАХН-ын хувьд үүсч байгаа нөх­цөл байдал, ялангуяа ма­най намын удирдах дээд бай­гууллага-Сонгуулийн төв комисс байрлаж үйл ажил­ла­гаагаа явуулж байсан бай­рандаа байх бололцоогүй болж, хүмүүсээ эсэн мэнд нүүл­гэн шилжүүлэх арга хэмжээ авах хүртлээ ингэж доройтож байна гэдэгт би туйлаас харамсаж байна аа, харамсаж байна. Нөгөө­тэйгүүр би Монгол Улсын Ерөнхий сайдын хувьд, мон­гол түмнийхээ амгалан тай­ван байдлыг хангах бүхий л шаардлагатай арга хэмжээ авах ёстой. Харамсалтай нь өнөөдөр яг одоогийн байдлаар 30 орчим төрийн цагдаа гэмтсэн байдалтайгаар байж байна. Бид болсон зүйлийг нэ­лээд баримтжуулсан. Ямар хүмүүс, ямар ма­ши­наас, ямар удирдамж өгч, тэр хүмүүсийг турхирч дайрч байсан энэ бүх зүйл дүрс бичлэгийн хальснаа үлдсэн. Нэртэй, хаягтай тэр хүмүүс тогтоогдох болов уу гэж бодож байна. Ингээд сон­­гуулийн сурталчилгаа, са­нал хураалт, тооллого, сон­­­­гуулийн дараах энэ үйл явдлыг Монгол Улсын хууль тогтоомжийг уландаа гишгэж, зөрчил гаргасан хү­­мүүст хуулийн дагуу ха­риуцлага хүлээлгэх учиртай гэж бодож байна.

Элбэгдорж дарга сонгуулийн тойрог, хэсгүүд дээр зөрчил гарсан тухай ярьж байна. Үүнийг шалгах, нягтлах ёстой. Бүр юмыг хуулийн дагуу болгох ёстой. Шаардлагатай гэж үзэж байгаа бол зарим хэсэг дээр дахин санал хураалт явуулахад ч буруу гэх га­заргүй гэж үзэж байгаа.

Өнөөдөр удирдах зөвлөл хэлэлцэж, энэ асуудалд байр сууриа маш тодорхой илэрхийлж байгаа. Шийдвэр гаргах эрх бүхий байгууллага “байдал ийм болжээ, дахин сонгууль явуулах шаардлагатай” гэж үзвэл МАХН дахин сонгуулиас эмээх зүйл алга. Монгол түмэн хэн нь хэн бэ гэдгийг ялгаж чадах ийм чадвартай байсаар ирсэн ард түмэн, энэ чадвараа өнөөдөр ч гэсэн хадгалж байгаа гэдэгт би огт эргэлзэхгүй байна.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: За би нэг зүйлийг хэлье.

Н.ЭНХБАЯР: За Элбэгдорж дарга?

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Сонгуулийн дүн дуусаагүй, зарлагдаагүй байхад би сая дурдсан. 29-ний 03.30 цагт МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Отгонбаяр мэдэгдэл хийсэн. Ард түмэн мэдэж байгаа. 30-ны үдээс хойш МАХН-ын дарга өөрөө цэцэг авч ард түмний өмнө зогсож, ийм үр дүн гарлаа, өнгөлж явна гэдгээ мэдэгдэж, мөн энэ үйлдлийг хийсэн.

Ардчилсан намын даргын хувьд өнөөдөр 07 сарын 1-нд 12.00 цагт хурал зарласан. Би өнөөдрийн энэ байдалд хүрсэн явдалд харамсаж байгаа. 1990 онд сонгууль хийсэн. 1992, 1996, 2000, 2004 онд сонгууль хийсэн. 1992 онд хийхэд ардчилсан хүчин тавхан суудалтай, бүр зүйлээ алдаж байсан. Тэгэхэд ард түмэн тэр үеийн эрх баригчдын өмнө ийм зүйл хийгээгүй. Тэр үеийн эрх баригчид харьцангуй шударга байсан. Харьцангуй ирээдүйгээ боддог байсан. 2000 онд Ардчилсан нам ганцхан суудал аваад бүх зуйлээ алдаж байсан. Тэгэхэд бас ийм зүйл гараагүй. Ард түмэн бол хангалттай хүлээсэн шүү, хангалттай харсан. 1996 оны сонгуулиас хойшоо болсон сонгуулиудад байнгын булхай орж байсан. Бид үүнийг байнга ярьдаг, хэлдэг. Үүнийг тал талаасаа засъя гэж ажилласан. Өнөөдрийн МАХН-ын удирд­­лага, Ерөнхий сайдын нүүрэн дээр ийм байдалд хүрч байгаад харамсаж байна. Баримтжуулж байгаа тухай ярьж байна. Одоо тэр баримтуудаа хэлэх ёстой шүү дээ. Бусад оронд үйлдэгдсэн, харамсалтай үр дагаварт хүрсэн тийм туршлага, загваруудыг Монголд давтаж болохгүй ээ. Тэнд ийм баримт байна, тэнд хэдэн хүн ингэлээ, ингэж хоёр, гурав хоног харуулж байгаад эргүүлээд ард түмний эсрэг хүчирхийлэл үйлддэг, эрх чөлөөт байдлыг нь дардаг ийм байдал дэлхийгээр нэг гарсан юм. Үүнийг монголчууд сайн мэднэ. Энэ зүйл давтагдах ёсгүй. Ийм юманд хүргэхгүйгээр бид өглөөнөөс авахуулаад хоёр талаасаа уулзах боломж байсан. Би нэр устайгаар хэлсэн нь дээр болов уу гэж бодож байгаа. Нэгэн намын дарга зохион байгуулалттай хийж байгаа, энд нэг намын дарга зохион байгуулаад ард түмэн хөдөлдөг байсан тэр үе өнгөрсөн шүү дээ. Ард түмэн хулгайлагдсан эрхээ хамгаалан босч байна. Дуу хоолойгоо хүргэх гэж ирж байгаа. Энд зохион байгуулсан зүйл байхгүй. Дээр нь Сүхбаатарын талбайд ажиллаж, тэнд хүмүүсийг ухуулж, хуулийн дагуу явах ёстой. Би дахиад үндэсний телевизээр мэдэгдэл хийсэн. Тайван замаар хийгдэх ёстой, яриа хэлэлцээнд оръё, ярилцъя гэсэн ийм л зүйлийг хэлсэн. Одоо аль нэг нам зохион байгуулахаар, хэн нэгэн хүн зохион байгуулахаар ард түмэн ингэж эсэргүүцлээ илэр­хийлдэг гэдэг тэр хуучин ойлголтоо хаясан байна. Одоо энэ ардчилал ард түмний өмч болчихжээ. Энэ ардчилсан сонголтууд ард түмний шийдвэр болсон. Тэдний шийдчихсэн шийдвэр яагаад буруу гарав? Эцэст нь тэдний шийдчихсэн шийдвэр ямар байдалтай байна вэ? Бид ийм хүмүүсийг сонгоогүй юм аа, бид өөр улстөрийн хүчин, өөр хүмүүст саналаа өгсөн гэдгээ бүгд хэлж байгаа юм. Одоо энэ биднийг телевизээр хараад сууж байгаа, радио сонсож байгаа бүх хүн үүнийг ойлгож байгаа. Ийм л байдалтай байсан. Түүнээс биш аль нэг нам зохион байгуулаад, аль нэг хүн үг хэлэнгүүт босдог, явдаг, тэмцдэг тийм ард түмэн байхаа больсон. Би үнэхээр өөрсдийн эрхээ хамгаалж байгаа. Өөрсдийн ардчиллын төлөө сонголтоо хийж байгаа. Энэ хулгайлагдсан буруу сонголт боллоо гэдгийг хэлж байгаа. Зүгээр нэг эрх баригчдын, аль нэг намын, хэн нэгэн том албан тушаалтны дур зоргоор, сүрдүүлгээр асуудал явахаа больсон нь Монголын ардчиллын хамгийн том ололт. Энэ ололтыг хадгалахын төлөө явна.

Н.ЭНХБАЯР: Цолмон дарга, Оюун дарга, мөн Чулуунбаатар дарга та бүхэн маань нөхцөл байдалтай холбогдуулж саналаа хэлээч. Энэ байдлаас яаж гарах вэ, хамгийн зөв, хамгийн хурцадмал биш, хуулийн дагуу гарах гарцыг л хамтаараа хайж олох хэрэгтэй. Тийм бололцоо байгаа. Та бүхнийхээ саналыг сонсъё. За Эх орон намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Чулуунбаатар.

Н.ЧУЛУУНБААТАР: Ингэхээр ард түмний саналыг луйвардсан уу гэвэл луйвардсан. Сонгогчдын саналыг хулгайлсан уу гэвэл хулгайлсан. Энэ бол яах аргагүй үнэн. Үнэхээрийн төрийн эрхийг хууль бусаар авч байгаа гэвэл авч байгаа. Энэ бол том гэмт хэрэг. Ер нь “баян ходоод”-д давхиж явсан даага шөнийн 03 цагт гэнэт допинг хэрэглэсэн юм шиг хурдлаад явдаг далавчтай л биш бол энэ боломжгүй зүйл. Энд хийж чадсан. Үүнийг бид бүгдээрээ харж байсан. Тийм учраас Эх орон намын хувьд энэ сонгуулийн үр дүнг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа. Улстөрийн бусад хүчнүүдтэй нэгдмэл байр суурьтай байгаа. Ер нь энэ саналыг дахин тоолно гэдэг бол утгагүй асуудал. Тэртээ тэргүй түүнийг чинь зарим нь лац ломбыг нь аваад сольчихсон байна. Тиймээс ингэж бид өөрсдийгөө хуураад яах вэ. Ерөөсөө л дахин сонгуулийг яаралтай зарлах хэрэгтэй байна. Сонгуулийн өрөнхий хороог бүрэлдэхүүнээр нь өөрчлөх хэрэгтэй. Тойрог хэсгийг бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь өөрчлөх, хэсгийн хороодод хорооны дарга нарыг оруулдгийг бүрэн зогсоох ёстой. Ийм асуудлуудыг нэн даруй шийдээд, энэ сонгуулийг дахин зарлахгүй бол магадгүй Киргиз, Украины байдал шиг ийм байдлыг МАХН өөрсдөө хийчих гэж хэлмээр байна. Үнэхээрийн энэ ард түмний давалгааг бид яаж ч сүрдүүлээд, яаж ч дарах гээд нэмэргүй юм. Тийм учраас гарах гарцаа одоо ярих нь зөв байх. Дахин сонгууль хийхээс өөр арга байхгүй. Тэгэхдээ дахин луйвар хийх бүх боломжийг хаах ёстой.

Н.ЭНХБАЯР: За Оюун дарга?

С.ОЮУН: Асуудлыг ямар ч байсан хүчирхийллийн бус аргаар, хамгийн түрүүнд улстөрийн намуудын дарга нар, хөдөлгөөнүүд энэ хүчир­хийлж байгаа байдлыг даруй таслан зогсоож, тэгээд дараа нь ямар шийдэл байна, луйвардсан гэж байгаа бол тэр дээрээ үндэслэлээ гаргаад, дахиж тоолох юм уу, эсвэл ийм ийм үндэслэл байгаа учраас гээд тодорхой санал болгох хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, ер нь бид эв зүйгээр асуудлыг шийдэх ёстой. Хүчирхийллээр юу ч хийх ёсгүй. Тийм учраас хамгийн түрүүнд өөрсдийн дэмжиж байсан хүмүүс тэр цуглаан жагсаалд оролцоод тэгээд бусдыг уриалаад байгааг зогсоох хэрэгтэй шүү дээ. Дараа нь бил нар сууж байгаад юу нь болсон, юу нь болоогүй байна, юу нь хуулийн дагуу, юу нь хуулийн бус аргаар хийгдсэн, ямар луйвар байсан, ямар үндэстэй гомдол маргаан байгаа юм, үүнийгээ нэгд нэгэнгүй хууль эрх зүйт төрийн түмнийхээ дагуу л явах ёстой. Тэгж л явдаг шүү дээ.

Н.ЭНХБАЯР: За Цолмон дарга.

Ц.Цолмон: За улс оронд хүндрэлтэй асуудал үүсээд байна. Энэ нөхцөлд Ерөнхийлөгч бас намын удирдлагуудтай уулзаж байгаад талархаж байна. Цаг үеэ олж байна гэж бодож байна. Тэгэхээр олон тойрог дээр олон янзын зөрчил гарсан. Үүнийг МАХН хүлээн зөвшөөрч байгаа, Ардчилсан нам ч зөвшөөрч байгаа, бид нар ч бас зөвшөөрч байгаа. Тэгэхээр энэ ажлыг бас ганц сонгуулийн тойргийн  хороод дээр сүүлийн хэдэн жил сонгууль явуулж байгаа, тэгэхдээ дандаа будлиантуулдаг ийм мэргэжлийн нэг давхарга үүссэн гэдгийг цөмөөрөө хүлээн зөвшөөрөх байх гэж бодож байна. Тэгэхээр ийм бүрэлдэхүүнтэй, ер нь бид нар Сонгуулийн хороог тэнцвэртэй бүрэлдэхүүнтэй байгуулах ёстой гэж эхнээс нь тавьж байсан. Тэндээс гол асуудал эхэлсэн байх гэж бодож байна. Хоёр нам л давамгайлбал бүх юм сайхан болно гэсэн буруу ойлголтоор явсан. Үүнээс бүх юм болсон. Тэгээд иймэрхүү бүрэлдэхүүнтэй сонгуулийн хороод сонгуулийг зохион байгуулж чадаагүй. Үүнийг цөмөөрөө хүлээн зөвшөөрч байгаа учраас энэ сонгуулийн дүнг хүлээн зөвшөөрөхөд үндэслэл муутай байгаа юм. Тэгээд бид дахин сонгууль явуулъя гэсэн санал яригдаж байна, дахиж тоолъё гэсэн санал яригдаж байна. Бид санал хураалтыг дахин явуулах зүйтэй юм. Тэгж байж энэ байдал засрах болов уу гэсэн бодолтой байгаа. Үүнийг манай намын байр суурь гэдгээр хэлье.

Н.ЭНХБАЯР: За Баяр дарга нэмж хэлэх зүйл бий юу?

С.БаЯр: Үүсч байгаа нөхцөл байдалтай холбог­дуулаад Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл хуралдаж тодорхой Зөвлөмж гаргах нь зүйтэй болов уу гэж санаж байна. Өнөөдөр сонгуулийн үр дүнгийн тухай биш, өнөөдөр хүний амь нас, эрүүл мэнд хохирохгүй байх, энэ талбай дээр байгаа олон хүн дотор согтуу хөлчүү хүмүүс зөндөө байна. Хүчний байгууллагуудын авсан, манай намын байр дотроос авсан зурагт хүмүүс зохион байгуулалттайгаар архи уулгаж байгаа байдалд хүргэж байгаа юмнууд бичигдсэн. Давын өмнө энэ талбайд болж байгаа МАХН-ын  байр нэг, хоёрдугаар давхар нь шатаад тийшээ очъё гэхээр одоогийн байдлаар бульдозер авч ирчихээд цаг­даа нарыг оруулахгүй байна. Ийм байдалтай байхад бид сонгуулийг яах вэ гэдэг асуудал дэндүү харамсалтай байна. Нэгд, юуны өмнө Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл ард иргэдийнхээ амгалан байдлыг хангах арга хэмжээг даруй авах ёстой гэж бодож байна. Нөгөө нэг арга хэмжээ бол сонгуультай холбоотой хоёр зөрчил байгаа гэж үзэж байгаа бол зөрчил бүрийг нэрлэх ёстой. Түүний дараа одоо бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж байгаа УИХ хуралдаж, шаардлагатай гэж үзвэл хуулийн дагуу шийдвэрүүдийг гаргах учиртай гэж бодож байна. Өнөөдөр Монгол Улсын хөгжил дэвшил, цаашдаа явж байсан ардчиллынхаа замаар явах уу, аль эсвэл танхай балмад, атгаг санаандаа хөтлөгдсөн ийм хохирогчдын төлөвлөгөөгөөр явах уу гэдэг асуудал шийдэгдэж байна гэж би хувьдаа ойлгож байгаа. Намын байраа шатаалгачихаад, улстөрийн сонгуульд оролцоод, урьдчилсан байдлаар ард түмнийхээ итгэлийг хүлээсэн гэсэн мэдээ авсныхаа төлөө МАХН хохирох учиргүй. Үүнийг манай намын гишүүд дэмжигчид ч хэлэх байх. Энэ сонгуульд оролцсон олон зуун мянган Монголын шударга иргэд зөвшөөрөхгүй байх гэж би бодож байна. Галдан шатаачихаад одоо дахин сонгууль хийе гэдэг бол монгол хүн үүнийг зөвшөөрөхгүй байх. Юуны өмнө тэр гал түймрээ унтраах хэрэгтэй байна. Энэ ард иргэдийг амгалан тайван байлгамаар байна. Хүний амь нас хохирохгүй байх бүхий л алхмуудыг авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна. Түүний дараа сонгуулиа яах вэ гэдэг асуудлаа ярья. Дахин сонгууль хийхэд МАХН айгаад байх зүйл огт байхгүй.

Н.ЭНХБАЯР: Идэвхтэн дарга, УИХ-ын гишүүдийн ирц ямар байгаа вэ?

Д.ИДЭВХТЭН: УИХ-ын гишүүдийн ирц сая бид нар ирц гаргаж байна. Одоо Улаанбаатарт 22 хүн байна, бусад нь замд явцгааж байна. Түргэн ирүүлэх боломж юу байна вэ гэдгийг үзэж байна.

Н.ЭНХБАЯР: Маргааш гэхэд ерөнхийдөө 39-өөс дээш болчих байх.

Д.ИДЭВХТЭН: Тийм болчих байх.

С.БАЯР: Уучлаарай, Ерөн­хийлөгч өө, би санаагаа гүйцээгээд хэлчихье.

Н.ЭНХБАЯР: Аан за.

С.БАЯР: Өнөөдөр ямар арга хэмжээ авахыг төр, засгийн тодорхой асуудал хариуцсан хүмүүсийг та цуглуулж санал гомдлыг авах нь зүйтэй гэж бодож байна. Өнөөдөр Монголд урьд өмнө үүсч байгаагүй нөхцөл байдал үүссэн учраас та Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн тэргүүний хувьд хуулиар олгогдсон эрхээ эдэлж, магадгүй онц байдал зарлах хүртэл арга хэмжээ авах шаардлагад тулж ирээд байгна гэж би Ерөнхий сайдын хувьд үзэж байна. Олны өмнө УИХ-д суудалтай улстөрийн намуудын удирд­лагын өмнө танд санал тавьж байна.

Н.ЭНХБАЯР: За Идэвхтэн дарга.

Д.ИДЭВХТЭН: Тэгэхээр нийгэмд эмх замбараагүй байдал бий боллоо л доо. Намынхаа байрыг шатаагаад, төрийн албан хаагчдыг зодож гэмтээгээд, гуч дөчин хүнийг эмнэлэгт хүргээд байгаа энэ үйлдэл өөрөө ардчилсан үзэл биш л дээ. Энэ бол ардчиллын эсрэг хүчирхийллийг хэрэг­лэж байга ноцтой алдаа. Үүнийг санаачилсан, зохион байгуулсан, удирдсан хүн энэ үйлдлийг таслан зогсоох талаар нийгэмд мэдээлэл хийх, болиоч ээ гэдгийг уриалах хэрэгтэй. Ингээд зогсоох, нийгэмд амгалан тайван байдлыг тогтоохыг уриалмаар байна, өөрсдөө оролцмоор байна. За ингээд болихгүй бол Ерөнхийлөгч энэ үймэээнд оролцож байгаа хүмүүсийг сануулах, уриалах ийм арга хэмжээ “Онц байдлын тухай хууль”-д бас байгаа юм билээ. “12 цагийн дотор энэ үйлдлээ зогсоогооч” гэж уриалдаг, хугацаа зааж өгдөг хуульд бичээстэй байдаг. Тэр хугацаандаа нам тайван байдал, амгалан тайван байдлыг сэргээх, тогтоох талаар аль аль тал нь ажиллах ёстой гэж би хувьдаа бодож байна. Болохгүй бол дараа нь бид ахиж Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл дээр онц байдлын тухай ярих үед нь ярих ийм шаардлагууд байгаа.

Н.ЭНХБАЯР: За их баярлалаа. Амаржаргал дарга.

Р.АМАРЖАРГАЛ: Энэ хүмүүс ер нь юу шаардаад байгаа юм? Би өнөөдөр дөнгөж нисч ирээд, онгоцноос буучихаад гэртээ ороод усанд орчихоод телевизор асаасан чинь ийм юм болж байсан. Тэгээд л талбай дээр дарга бид хаа байна гэж хүрч ирээд ийм юм харж байна. Чухам юу шаардаад байгаа юм, яагаад ингээд байгаа юм?

Н.ЭНХБАЯР: Бидний өнөөдөр хэлэлцэх асуудал тодорхой.

Б.БАТБААТАР: Сонгууль шударга бус хуйвалдаантай, хууль бус аргаар явагдсан гэдгийг өөрсдийнхөө сонгол­тыг хамгаалж МАХН-ын байрны өмнө очиж зөвхөн шаардлага хүргүүлэх гэсэн юм. Гэтэл хувьсгалт намын нөхөд өөрсдөө дотроосоо өөрийнхөө байрыг шатаачихаад гэм зэмгүй, өөрсдийн өгсөн сонголт, Ардчилсан намыг дэмжсэн дэмжигчдийг галдан ша­таасан мэтээр ярьж байгаа нь шударга бус юм.

Ё.ОТГОНБАЯР: МАХН-ын байрыг биднийг шатаасан гэж байгаа бол та нар том эндүүрч байна. Бидний хийсэн бичлэг, баримт байгаа. Та нөхөд шаардлага хүргүүлэх гэж ирсэн ч юм биш, зохион байгуулалттай гэмт үйл ажиллагаа гэж үзэж байна.

Н.ЭНХБАЯР: Хувьсгалт намын нөхдийг өөрсдөө гал тавьсан гэж яриад байх юм. Энэ ямар учиртай юм бэ?

Ё.ОТГОНБАЯР: МАХН-ын удирдах зөвлөл намынхаа байранд хуралдан хуралдаан завсарлах гэсэн боловч би дотроос гарч чадаагүй ээ. Биднийг тэнд байхад утаа тавьсан. Сүүлдээ МАХН-ын 1, 2 дугаар давхар шатаж эхэлсэн. Том том чулуунууд ч цонхоор орж ирсэн. Намынхаа байрыг шатаалгачихаад улстөрийн сонгуульд оролцоод, ард түмнийхээ итгэлийг хүлээснийхээ хариуд МАХН хохирох учиргүй. Тэд зохион байгуулалттайгаар галдан шатаасан.

Б.БАТБААТАР: Та нар өөрсдөө шатаасан шүү дээ.

С.БАЯР: Тийм байж таарахгүй. Намын удирдах зөвлөл хуралдаад хурал завсарлаад гарах гэсэн боловч тэнд боогдоод гарч чадаагүй. Ингээд бид бичлэг хийсэн. Бидэнд баримт байгаа. Юу гэж МАХН-ынхаа байрыг өөрсдөө шатааж байдаг юм бэ? Эрүүл ухаантай юм яриач.

Б.БАТБААТАР: Ардчиллыг дэмжсэн ард иргэдийнхээ сонгосон сонголтыг будлиантуулсан гол буруутан тань МАХН. Өөрсдийнхөө байрыг ша­таачихаад олон түмнээр өрөвдүүлж, ардчиллын нэрийг гутаахыг оролдож байна. Бидэнд ч гэсэн гэрч бий.

С.БАЯР: Юуны өмнө гал түймрээ унтраах шаардлагатай байна. Галын машин, онцгой байдлын ав­­рагчдыг оруулахгүй байна. Энэ чинь нийгэмд үүсээд байгаа өнөөдрийн энэ хүчирхийллийг таслан зогсоох талаар бид хамтарч ажиллах ёстой.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖ: Ерөнхийлөгч өө, нэгд энэ сонгуулийн үр дүнг хүлээн зөвшөөрөхгүйгээр сонгуулийг дахин явуулах хэрэгтэй. Өнөөдрийн ний­гэмд үүсээд байгаа байдал ч ийм шаардлага тавьж байгаа, бид ч ийм шаардлага тавьж байна. Бид энд ямар нэгэн хэлэлцээр хийх гээгүй шүү. Бид 18 жил ардчиллын замаар явж ирэхэд ийм үйлдэл гараагүй. Хоёрдугаарт, хууль үйлчил­дэггүй ямар нэгэн албан тушаалтан байдаггүй. Жирийн иргэдийнхээ өмнөөс бууны ам гаргах эрхгүй. Өнөөдрийн энэ байдалд МАХН хүргэсэн. Яагаад хүчний байгууллагуудыг ашиглаад байна, яагаад жирийн иргэдийнхээ өмнөөс буудаад байна. Би гэрчтэй, баримттай ярьж байгаа шүү. Буудсан хонгио чинь миний халаасанд байна. МАХН- ын будлиантуулсан сонгуулийн золиосонд хүүхэд залуучууд өртөж байна. Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын даргад хандаж бичиг өгсөн байгаа. Бичгийнхээ хариуг дахин шаардъя. Жирийн иргэн, ард түмнийхээ хүч хэрэглэж байгааг зогсоогооч.

Н.ЭНХБАЯР: УИХ-д суудалтай улс төрийн намын төлөөлөлтэй, та бүхэнтэй уулзаж байгаагийн гол зорилго бол үүссэн үр дагаврыг арилгах, хүн ам нийгмийн амьдралыг хэвийн болгох зорилгоор иргэдийг аливаа хууль бус үйл ажиллагаанд уриалан Дуудахгүй, нийгмийн болон иргэдийн амар амгалан байдлыг алдагдуулахгүй, хууль ёс, дэг журмыг сахин мөрдөхийг гишүүд, дэмжигчдээ уриалан сон­гуулийн талаарх аливаа маргаантай асуудлыг хол­богдох байгууллагуудад өгч шалгуулах замаар зохицуулах, улстөрийн зөв шийдэл гаргах арга замыг хамтран эрэлхийлж ажиллахыг улстөрийн намууддаа уриалж, үүссэн нөхцөл байдлаас гарах гарцыг цаашид хамтран уулзаж гаргах нь зүйтэй гэж үзсэн байна. Ингээд дараагийн уулзалт хийхэд бэлэн гэж талууд тохирсноор энэ удаагийн уулзалт 21 цаг 48 минутад өндөрлөв.

Эх сурвалж: Өглөөний сонин